martedì 17 gennaio 2017

Sparta: la caccia agli iloti (da Plutarco) [struttura commentata]

δὲ καλουμένη κρυπτεία, ἓν τῶν πολιτευμάτων τοῦ Λυκούργου, τοιαύτη ἦν.
(che funzione ha qui il participio? osserva la sua collocazione)
(osserva con attenzione ἓν: di cosa si tratta?)

Οἱ ἄρχοντες διὰ χρόνου τινὸς τῶν νέων τοὺς συνετωτάτους εἰς τὴν χώραν ἄλλοτ’ἄλλως ἐξέπεμπον,
(osserva con attenzione i sintagmi evidenziati in modo diverso)
(ἄλλοτ’ἄλλως ha valore distributivo; controlla nel dizionario)
ἔχοντας ἐγχειρίδια καὶ τροφὴν ἀναγκαίαν, ἄλλο δ’οὐδέν·
(attenzione ai participi; hanno la stessa funzione? L’ultimo con chi concorda?)

οἱ δὲ
(che valore ha qui l’articolo?)
μεθ᾽ἡμέραν μὲν εἰς ἀσυνδήλους διασπειρόμενοι τόπους,
(osserva il sintagma evidenziato)
ἀπέκρυπτον ἑαυτοὺς
(che tipo di pronome riconosci?)
καὶ ἀνεπαύοντο,
(attenzione alla diatesi)

νύκτωρ δὲ κατερχόμενοι εἰς τὰς ὁδοὺς
(osserva la correlazione delle particelle; questo δέ a quale altra particella si collega?)
(con chi concorda il participio?)
τῶν εἱλώτων τὸν ἁλισκόμενον ἀπέσφαττον.
(osserva la funzione del participio e tieni conto della diatesi; quale complemento esso regge?)

Πολλάκις δὲ
καὶ τοῖς ἀγροῖς ἐπιπορευόμενοι,
τοὺς ῥωμαλεωτάτους καὶ κρατίστους αὐτῶν ἀνῄρουν.
(per comprendere il valore di αὐτῶν tieni conto del grado degli aggettivi)

Οὕτως οἱ λέγοντες
ἐν Λακεδαίμονι
καὶ τὸν ἐλεύθερον μάλιστα ἐλεύθερον εἶναι,
καὶ τὸν δοῦλον μάλιστα δοῦλον,
(ovviamente che verbo sarà qui sottinteso?)
οὐ φαύλως θεωροῦσι τὴν διαφοράν.
(qual è il sogg.?)


Sparta: la caccia agli iloti (da Plutarco) [struttura]

δὲ καλουμένη κρυπτεία, ἓν τῶν πολιτευμάτων τοῦ Λυκούργου, τοιαύτη ἦν.

Οἱ ἄρχοντες διὰ χρόνου τινὸς τῶν νέων τοὺς συνετωτάτους εἰς τὴν χώραν ἄλλοτ’ἄλλως ἐξέπεμπον,
ἔχοντας ἐγχειρίδια καὶ τροφὴν ἀναγκαίαν, ἄλλο δ’οὐδέν·

οἱ δὲ
μεθ᾽ἡμέραν μὲν εἰς ἀσυνδήλους διασπειρόμενοι τόπους,
ἀπέκρυπτον ἑαυτοὺς
καὶ ἀνεπαύοντο,

νύκτωρ δὲ κατερχόμενοι εἰς τὰς ὁδοὺς
τῶν εἱλώτων τὸν ἁλισκόμενον ἀπέσφαττον.

Πολλάκις δὲ
καὶ τοῖς ἀγροῖς ἐπιπορευόμενοι,
τοὺς ῥωμαλεωτάτους καὶ κρατίστους αὐτῶν ἀνῄρουν.

Οὕτως οἱ λέγοντες
ἐν Λακεδαίμονι
καὶ τὸν ἐλεύθερον μάλιστα ἐλεύθερον εἶναι,
καὶ τὸν δοῦλον μάλιστα δοῦλον,
οὐ φαύλως θεωροῦσι τὴν διαφοράν.





Sparta: la caccia agli iloti (da Plutarco)

δὲ καλουμένη κρυπτεία, ἓν τῶν πολιτευμάτων τοῦ Λυκούργου, τοιαύτη ἦν. Οἱ ἄρχοντες διὰ χρόνου τινὸς τῶν νέων τοὺς συνετωτάτους εἰς τὴν χώραν ἄλλοτ’ἄλλως ἐξέπεμπον, ἔχοντας ἐγχειρίδια καὶ τροφὴν ἀναγκαίαν, ἄλλο δ’οὐδέν· οἱ δὲ μεθ᾽ἡμέραν μὲν εἰς ἀσυνδήλους διασπειρόμενοι τόπους, ἀπέκρυπτον ἑαυτοὺς καὶ ἀνεπαύοντο, νύκτωρ δὲ κατερχόμενοι εἰς τὰς ὁδοὺς τῶν εἱλώτων τὸν ἁλισκόμενον ἀπέσφαττον. Πολλάκις δὲ καὶ τοῖς ἀγροῖς ἐπιπορευόμενοι, τοὺς ῥωμαλεωτάτους καὶ κρατίστους αὐτῶν ἀνῄρουν. Οὕτως οἱ λέγοντες ἐν Λακεδαίμονι καὶ τὸν ἐλεύθερον μάλιστα ἐλεύθερον εἶναι, καὶ τὸν δοῦλον μάλιστα δοῦλον, οὐ φαύλως θεωροῦσι τὴν διαφοράν.


Ostracismo e democrazia (da Diodoro Siculo) [struttura commentata]

Παλαιός τις λόγος ἐστὶ
(osserva τις: qui è usato come pronome o come aggettivo? E come va reso?)
ὅτι οὐκ τὰς δημοκρατίας,
(quale verbo è sottinteso in questa prima parte? Leggi tutto il periodo)
(qual è il sogg.?)
(οἱ τυχόντες τῶν ἀνθρώπων: qui trovi il participio aoristo di τυγχάνω; traduci tutto il sintagma: “uomini qualsiasi”)
ἀλλοἱ ταῖς ὑπεροχαῖς προέχοντες καταλύουσι.
(osserva la correlazione degli elementi sottolineati; cosa riconosci in ἀλλ᾽ se togli l’elisione?)
(che participio riconosci? che funzione riveste? Attenzione all’ordine delle parole)

Διὸ καὶ τῶν πόλεων ἔνιαι,
(come va reso qui καὶ?)
ὑποπτεύουσαι
τοὺς μάλιστα ἰσχύοντας τῶν πολιτῶν,
(qui incontri due participi; hanno la stessa funzione?)
καθαιροῦσιν τὸ αὐτῶν ἀξίωμα.
(attenzione a non confondere due verbi che si somigliano!)

Ἔμφυτον γάρ ἐστι
τοῖς μειζόνων ὀρεγομένοις
(che funzione ha qui il participio? per comprendere il caso controlla la costruzione di ἔμφυτον)
τὸ πλεονεκτεῖν καὶ ἔχειν τὰς ἐπιθυμίας ἀτερματίστους.
(che modo riconosci nelle due parole evidenziate? quale elemento ti permette di riconoscerne la funzione? A quale proposizione appartengono e che funzione sintattica hanno in tale proposizione?)

Τοιγαροῦν Ἀθηναῖοι μὲν διὰ τοῦτο
τοὺς πρωτεύοντας τῶν πολιτῶν
ἐφυγάδευον,
(qual è il sogg.? quale il c. ogg.?)
ἐπάγοντες αὐτοῖς
(con chi concorda?)
τὸν ὀνομαζόμενον ὀστρακισμὸν.

Ὁ δὲ νόμος ἦν τοιοῦτος·

ἕκαστος τῶν πολιτῶν εἰς ὄστρακον ἔγραφε τοὔνομα
τοῦ δοκοῦντος
(che modo riconosci? qual è la sua funzione?)
μάλιστα δύνασθαι
καταλύειν τὴν δημοκρατίαν,
καὶ
ὃς δ’ἂν ὄστρακα πλείω ἔχῃ,
(che pronome riconosci? a quale elemento della sua reggente si riferisce?)
(che valore ha la particella ἄν con questo modo?)
(ripassa i gradi dell’aggettivo!)
τοῦτον
ἔτασσον
φεύγειν ἐκ τῆς πατρίδος δεκαετῆ χρόνον.
(qual è il sogg.?)
(che compl. riconosci nel sintagma evidenziato?)

Τοῦτο ἔπρασσον οἱ Ἀθηναῖοι,
οὐχ ἵνα τὴν κακίαν κολάζωσιν,
ἀλλἵνα τὰ φρονήματα τῶν ὑπερεχόντων ταπεινότερα γίγνηται διὰ τὴν φυγήν.
(che proposizioni riconosci?)
(osserva la correlazione degli elementi sottolineati)
(che funzione ha qui il participio?)



Ostracismo e democrazia (da Diodoro Siculo) [struttura]

Παλαιός τις λόγος ἐστὶ
ὅτι οὐκ τὰς δημοκρατίας οἱ τυχόντες τῶν ἀνθρώπων,
ἀλλ᾽οἱ ταῖς ὑπεροχαῖς προέχοντες καταλύουσι.

Διὸ καὶ τῶν πόλεων ἔνιαι,
ὑποπτεύουσαι
τοὺς μάλιστα ἰσχύοντας τῶν πολιτῶν,
καθαιροῦσιν τὸ αὐτῶν ἀξίωμα.

Ἔμφυτον γάρ ἐστι
τοῖς μειζόνων ὀρεγομένοις
τὸ πλεονεκτεῖν καὶ ἔχειν τὰς ἐπιθυμίας ἀτερματίστους.

Τοιγαροῦν Ἀθηναῖοι μὲν διὰ τοῦτο
τοὺς πρωτεύοντας τῶν πολιτῶν
ἐφυγάδευον,
ἐπάγοντες αὐτοῖς
τὸν ὀνομαζόμενον ὀστρακισμὸν.

Ὁ δὲ νόμος ἦν τοιοῦτος·

ἕκαστος τῶν πολιτῶν εἰς ὄστρακον ἔγραφε τοὔνομα
τοῦ δοκοῦντος
μάλιστα δύνασθαι
καταλύειν τὴν δημοκρατίαν,
καὶ
ὃς δ’ἂν ὄστρακα πλείω ἔχῃ,
τοῦτον
ἔτασσον
φεύγειν ἐκ τῆς πατρίδος δεκαετῆ χρόνον.

Τοῦτο ἔπρασσον οἱ Ἀθηναῖοι,
οὐχ ἵνα τὴν κακίαν κολάζωσιν,
ἀλλ’ἵνα τὰ φρονήματα τῶν ὑπερεχόντων ταπεινότερα γίγνηται διὰ τὴν φυγήν.



Ostracismo e democrazia (da Diodoro Siculo)

Παλαιός τις λόγος ἐστὶ ὅτι οὐκ τὰς δημοκρατίας οἱ τυχόντες τῶν ἀνθρώπων, ἀλλ᾽οἱ ταῖς ὑπεροχαῖς προέχοντες καταλύουσι. Διὸ καὶ τῶν πόλεων ἔνιαι, ὑποπτεύουσαι τοὺς μάλιστα ἰσχύοντας τῶν πολιτῶν, καθαιροῦσιν τὸ αὐτῶν ἀξίωμα. Ἔμφυτον γάρ ἐστι τοῖς μειζόνων ὀρεγομένοις τὸ πλεονεκτεῖν καὶ ἔχειν τὰς ἐπιθυμίας ἀτερματίστους. Τοιγαροῦν Ἀθηναῖοι μὲν διὰ τοῦτο τοὺς πρωτεύοντας τῶν πολιτῶν ἐφυγάδευον, τὸν ὀνομαζόμενον ὀστρακισμὸν ἐπάγοντες αὐτοῖς. Ὁ δὲ νόμος ἦν τοιοῦτος· ἕκαστος τῶν πολιτῶν εἰς ὄστρακον ἔγραφε τοὔνομα τοῦ δοκοῦντος μάλιστα δύνασθαι καταλύειν τὴν δημοκρατίαν, καὶ ὃς δ’ἂν ὄστρακα πλείω ἔχῃ, τοῦτον ἔτασσον φεύγειν ἐκ τῆς πατρίδος δεκαετῆ χρόνον. Τοῦτο ἔπρασσον οἱ Ἀθηναῖοι, οὐχ ἵνα τὴν κακίαν κολάζωσιν, ἀλλ’ἵνα τὰ φρονήματα τῶν ὑπερεχόντων ταπεινότερα γίγνηται διὰ τὴν φυγήν.


Le leggi: il baluardo della democrazia (da Eschine) [struttura commentata]

Ὁμολογεῖται, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
(rifletti: c’è un sogg. sottinteso o si tratta di un verbo impersonale?)
τρεῖς εἶναι πολιτείας παρὰ τοῖς ἀνθρώποις,
τυραννίδα καὶ ὀλιγαρχίαν καὶ δημοκρατίαν·

διοικοῦνται δ᾽αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι κατὰ τὰ βουλεύματα
(attenzione alla diatesi)
τῶν κρατούντων,
(che modo riconosci? da quale elemento qui ne riconosci la funzione?)
αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι κατὰ τοὺς νόμους.
(osserva la correlazione delle particelle)
(anche se è accompagnato dall’articolo, questo participio ha la stessa funzione del precedente?)
(dal contesto ricava il verbo sottinteso)

Εὖ δὲ γιγνώσκετε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ὅτι τὰ μὲν τῶν δημοκρατουμένων σώματα καὶ τὴν πολιτείαν οἱ νόμοι σῴζουσιν,
(osserva con attenzione i sintagmi e l’ordine delle parole; qual è il sogg.?)
(il verbo ha qui un significato un po’ diverso dal consueto; controlla nel dizionario)
τὰ δὲ τῶν τυράννων καὶ ὀλιγαρχικῶν σώματα ἡ ἀπιστία καὶ τὰ ὅπλα.
(osserva la correlazione delle particelle)
(dal contesto ricava il verbo sottinteso; qual è il sogg.?)

Χρὴ γὰρ
τοὺς μὲν τυράννους καὶ ὀλιγαρχικοὺς φυλάσσεσθαι
(controlla il significato di questo verbo quando è transitivo e compare in questa diatesi)
τοὺς ἐν χειρῶν νόμῳ τὰς πολιτείας καταλύοντας,
(che modo riconosci? qui quale funzione ha?)
(osserva con attenzione l’incastro dei sintagmi)
ὑμᾶς δὲ,
(osserva la correlazione delle particelle)
ἔχοντας τὴν ἴσην καὶ ἔννομον πολιτείαν,
(che modo riconosci? con chi concorda?)
φυλάσσεσθαι
τοὺς παρὰ τοὺς νόμους λέγοντας καὶ πράσσοντας.
(in queste ultime righe compaiono tre participi; hanno tutti la stessa funzione?)



Le leggi: il baluardo della democrazia (da Eschine) [struttura]

Ὁμολογεῖται, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
τρεῖς εἶναι πολιτείας παρὰ τοῖς ἀνθρώποις,
τυραννίδα καὶ ὀλιγαρχίαν καὶ δημοκρατίαν·

διοικοῦνται δ᾽αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι κατὰ τὰ βουλεύματα
τῶν κρατούντων,
αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι κατὰ τοὺς νόμους.

Εὖ δὲ γιγνώσκετε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ὅτι τὰ μὲν τῶν δημοκρατουμένων σώματα καὶ τὴν πολιτείαν οἱ νόμοι σῴζουσιν,
τὰ δὲ τῶν τυράννων καὶ ὀλιγαρχικῶν σώματα ἡ ἀπιστία καὶ τὰ ὅπλα.

Χρὴ γὰρ
τοὺς μὲν τυράννους καὶ ὀλιγαρχικοὺς φυλάσσεσθαι
τοὺς ἐν χειρῶν νόμῳ τὰς πολιτείας καταλύοντας,
ὑμᾶς δὲ,
ἔχοντας τὴν ἴσην καὶ ἔννομον πολιτείαν,
φυλάσσεσθαι
τοὺς παρὰ τοὺς νόμους λέγοντας καὶ πράσσοντας.


Le leggi: il baluardo della democrazia (da Eschine)

Ὁμολογεῖται, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τρεῖς εἶναι πολιτείας παρὰ τοῖς ἀνθρώποις, τυραννίδα καὶ ὀλιγαρχίαν καὶ δημοκρατίαν· διοικοῦνται δ᾽αἱ μὲν τυραννίδες καὶ ὀλιγαρχίαι κατὰ τὰ βουλεύματα τῶν κρατούντων, αἱ δὲ πόλεις αἱ δημοκρατούμεναι κατὰ τοὺς νόμους. Εὖ δὲ γιγνώσκετε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι τὰ μὲν τῶν δημοκρατουμένων σώματα καὶ τὴν πολιτείαν οἱ νόμοι σῴζουσιν, τὰ δὲ τῶν τυράννων καὶ ὀλιγαρχικῶν σώματα ἡ ἀπιστία καὶ τὰ ὅπλα. Χρὴ γὰρ τοὺς μὲν τυράννους καὶ ὀλιγαρχικοὺς φυλάσσεσθαι τοὺς ἐν χειρῶν νόμῳ τὰς πολιτείας καταλύοντας, ὑμᾶς δὲ, ἔχοντας τὴν ἴσην καὶ ἔννομον πολιτείαν, φυλάσσεσθαι τοὺς παρὰ τοὺς νόμους λέγοντας καὶ πράσσοντας.


Chi è il cittadino? (da Aristotele) [struttura commentata]

Χρὴ οὖν
σκέπτεσθαι
τίς ὁ πολίτης ἐστί,
(che pronome riconosci? che tipo di proposiz. introduce?)
ἐπεὶ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις.
(qual è la reggente di questa proposiz.? attenzione alla diatesi)
(ὁ πολίτης: intendi “il concetto di cittadino”, “il ruolo di cittadino”)

Οὐ γὰρ πάντες ὁμολογοῦσι
τὸν αὐτὸν εἶναι πολίτην·
(ripassa gli usi di αὐτός)

ὃς γὰρ ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ἐστί,
(che pronome riconosci? a quale elemento sottinteso della reggente si riferisce?)
ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Ὁ δὲ πολίτης
οὐ τῷ οἰκεῖν ἐν τῇ πόλει
(che modo è presente? Quale funzione ha e da cosa lo riconosci?)
πολίτης ἐστίν,
καὶ γὰρ μέτοικοι καὶ δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως,
(controlla la costruzione del verbo)
οὐδ᾽
οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως
(che modo è presente? Sulla base di quale elemento ne riconosci la funzione?)
(controlla la costruzione di questo verbo, che compare anche dopo)
ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι·
(che proposizione riconosci? osserva che ὥστε nella reggente è anticipato da οὕτως; ripassa con attenzione questo tipo di proposizione)

καὶ γὰρ παῖδες καὶ γέροντες πως πολῖταί εἰσι,
(osserva che πως è atono)
ἀλλὰ διὰ τὴν ἡλικίαν οὐχ ἁπλῶς δὲ λίαν,
(dalla proposizione precedente ricava ciò che qui è sottinteso)
οἱ μὲν
(con che valore vengono qui usati gli articoli?)
ἀτελεῖς ὄντες,
οἱ δὲ
παρηκμακότες.
(è un participio perfetto di παρακμάζω; qui puoi tradurlo: “ormai indeboliti”, “che hanno ormai superato l’età attiva”)

Πολίτης δ’ἁπλῶς ἐστι
ὅστις μετέχει κρίσεως καὶ ἀρχῆς.
(che pronome riconosci? a quale elemento sottinteso della reggente si riferisce?)

Ἐκ τούτων δῆλόν ἐστι
τίς οὖν ἐστιν ὁ πολίτης·
(ricompare un pronome che hai già incontrato)

γὰρ ἐξουσία
(che pronome riconosci? a chi si riferisce nella sua reggente? Dove trovi tale reggente?)
(quale verbo è sottinteso?)
κοινωνεῖν τῆς ἀρχῆς βουλευτικῆς ἢ κριτικῆς,
(per tradurre meglio cerca di ricostruire l’etimologia dei due aggettivi)
τοῦτον πολίτην
(a quale proposizione appartengono queste parole? Nella traduzione è preferibile spostarle in un ordine più logico)
(pur essendo nello stesso caso, questi due termini non hanno la stessa funzione sintattica)
λέγομεν
εἶναι ταύτης τῆς πόλεως.



Chi è il cittadino? (da Aristotele) [struttura]

Χρὴ οὖν
σκέπτεσθαι
τίς ὁ πολίτης ἐστί,
ἐπεὶ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις.

Οὐ γὰρ πάντες ὁμολογοῦσι
τὸν αὐτὸν εἶναι πολίτην·

ὃς γὰρ ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ἐστί,
ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Ὁ δὲ πολίτης
οὐ τῷ οἰκεῖν ἐν τῇ πόλει
πολίτης ἐστίν,
καὶ γὰρ μέτοικοι καὶ δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως,
οὐδ᾽
οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως
ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι·

καὶ γὰρ παῖδες καὶ γέροντες πως πολῖταί εἰσι,
ἀλλὰ διὰ τὴν ἡλικίαν οὐχ ἁπλῶς δὲ λίαν,
οἱ μὲν
ἀτελεῖς ὄντες,
οἱ δὲ
παρηκμακότες.

Πολίτης δ’ἁπλῶς ἐστι
ὅστις μετέχει κρίσεως καὶ ἀρχῆς.

Ἐκ τούτων δῆλόν ἐστι
τίς οὖν ἐστιν ὁ πολίτης·

ᾧ γὰρ ἐξουσία
κοινωνεῖν τῆς ἀρχῆς βουλευτικῆς ἢ κριτικῆς,
τοῦτον πολίτην
λέγομεν
εἶναι ταύτης τῆς πόλεως.


Chi è il cittadino? (da Aristotele)

Χρὴ οὖν σκέπτεσθαι τίς ὁ πολίτης ἐστί, ἐπεὶ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις. Οὐ γὰρ πάντες ὁμολογοῦσι τὸν αὐτὸν εἶναι πολίτην· ὃς γὰρ ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ἐστί, ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης. Ὁ δὲ πολίτης οὐ τῷ οἰκεῖν ἐν τῇ πόλει πολίτης ἐστίν, καὶ γὰρ μέτοικοι καὶ δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως, οὐδ᾽οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι· καὶ γὰρ παῖδες καὶ γέροντες πως πολῖταί εἰσι, ἀλλὰ διὰ τὴν ἡλικίαν οὐχ ἁπλῶς δὲ λίαν, οἱ μὲν ἀτελεῖς ὄντες, οἱ δὲ παρηκμακότες. Πολίτης δ’ἁπλῶς ἐστι ὅστις μετέχει κρίσεως καὶ ἀρχῆς. Ἐκ τούτων δῆλόν ἐστι τίς οὖν ἐστιν ὁ πολίτης· ᾧ γὰρ ἐξουσία κοινωνεῖν τῆς ἀρχῆς βουλευτικῆς ἢ κριτικῆς, τοῦτον πολίτην λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως.

sabato 14 gennaio 2017

Alessandro all’assalto di una città (da Arriano) [struttura commentata]

Ἀλέξανδρος
(di quale verbo è sogg.?)
τῇ πόλει προσβάλλων,
(con chi concorda? Che funzione ha?)
τοὺς μὲν πρὸ τῆς πόλεως μαχομένους
(che funzione ha qui il participio? da che verbo è retto?)
(osserva l’ordine delle parole)
ἐξ ἐφόδου ἐτρέπετο
(qual è la diatesi del verbo? Osserva quale complemento regge)
(nel lessico militare il sintagma evidenziato assume un significato particolare; controllalo nel dizionario)
καὶ κατέκλειεν ἐς τὴν πόλιν·

αὐτὸς δὲ τιτρώσκεται βέλει διὰ τοῦ θώρακος ἐς τὸν ὦμον·
(osserva l’uso delle particelle; questo δέ a quale altra particella si collega?)

τὸ δὲ τραῦμα οὐ χαλεπὸν αὐτῷ ἐγίγνετο
(che struttura riconosci? Tieni conto del caso di αὐτῷ e del fatto che questo verbo spesso è sinonimo di un altro molto comune)
ἐπεὶ ὁ θώραξ κατέχει τὸ βέλος.
(che proposiz. riconosci?)

Τότε μὲν δὴ
ἵνα ἐπιμαχώτατον τὸ τεῖχος ἐφαίνετο
(attenzione! qual è il modo del verbo? Quindi la congiunzione non avrà il più frequente valore di quando regge un congiuntivo. Controlla nel dizionario)
(osserva il grado dell’aggettivo)
ἐστρατοπεδεύετο πρὸς τῇ πόλει.

Διπλοῦν γὰρ τεῖχος περιεῖχε τὴν πόλιν.

Τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ὑπὸ τὴν ἕω εἰς μὲν τὸ πρῶτον τεῖχος,
(osserva i diversi sintagmi; nel primo potresti sottintendere ἡμέρᾳ)
ἅτε οὐ μάλα ὀχυρὸν ὄν,
(con cosa concorda il participio? che valore assume tendendo conto che è accompagnato dalla particella ἅτε?)
οὐ χαλεπῶς ἐβιάζοντο οἱ Μακεδόνες·

πρὸς δὲ τῷ δευτέρῳ ὀλίγον χρόνον ἀντεῖχον οἱ βάρβαροι·
(anche qui potresti sottintendere τείχει)
(che compl. riconosci in ὀλίγον χρόνον?)

ὡς γὰρ αἰ κλίμακες προσήγοντο ἤδη
(tra i numerosi valori di questa congiunzione qual è il più adatto a questo contesto? Quale proposizione è coordinata a questa?)
(attenzione alla diatesi)
καὶ ὑπὸ τῶν βελῶν πάντοθεν ἐτιτρώσκοντο οἱ προμαχόμενοι,
(che funzione riconosci in οἱ προμαχόμενοι? Cosa te lo fa capire?)
(in base a quale elemento puoi determinare la diatesi del verbo?)
οὗτοι οὐκ ἔμενον,
ἀλλὰ κατὰ τὰς πύλας ἐπὶ τὰ ὄρη ἐκπίπτουσιν ἐκ τῆς πόλεως.

Καὶ τούτων οἱ μὲν ἐν τῇ φυγῇ ἀποθνήσκουσιν,
(con che funzione è qui usato l’articolo?)

ὅσους δὲ ζῶντας ἐλάμβανον,
(osserva l’uso delle particelle; questo δέ a quale altra particella si collega?)
(che tipo di pronome riconosci? A chi va collegato nella reggente? Leggi la frase anche nella parte seguente)
(con chi concorda il participio? qui sarebbe meglio renderlo con un aggettivo)
ξύμπαντας ἀποκτείνουσιν οἱ Μακεδόνες,
ὅτι Ἀλέξανδρος ἐτρώθη ὑπ᾽αὐτῶν.
(che valore assume questa congiunzione? Rifletti sul contesto)
(ἐτρώθη è un aoristo passivo di τιτρώσκω; traducilo con “era stato ferito”)



Alessandro all’assalto di una città (da Arriano) [struttura]

Ἀλέξανδρος
τῇ πόλει προσβάλλων,
τοὺς μὲν πρὸ τῆς πόλεως μαχομένους
ἐξ ἐφόδου ἐτρέπετο
καὶ κατέκλειεν ἐς τὴν πόλιν·

αὐτὸς δὲ τιτρώσκεται βέλει διὰ τοῦ θώρακος ἐς τὸν ὦμον·

τὸ δὲ τραῦμα οὐ χαλεπὸν αὐτῷ ἐγίγνετο
ἐπεὶ ὁ θώραξ κατέχει τὸ βέλος.

Τότε μὲν δὴ
ἵνα ἐπιμαχώτατον τὸ τεῖχος ἐφαίνετο
ἐστρατοπεδεύετο πρὸς τῇ πόλει.

Διπλοῦν γὰρ τεῖχος περιεῖχε τὴν πόλιν.

Τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ὑπὸ τὴν ἕω εἰς μὲν τὸ πρῶτον τεῖχος,
ἅτε οὐ μάλα ὀχυρὸν ὄν,
οὐ χαλεπῶς ἐβιάζοντο οἱ Μακεδόνες·

πρὸς δὲ τῷ δευτέρῳ ὀλίγον χρόνον ἀντεῖχον οἱ βάρβαροι·

ὡς γὰρ αἰ κλίμακες προσήγοντο ἤδη
καὶ ὑπὸ τῶν βελῶν πάντοθεν ἐτιτρώσκοντο οἱ προμαχόμενοι,
οὗτοι οὐκ ἔμενον,
ἀλλὰ κατὰ τὰς πύλας ἐπὶ τὰ ὄρη ἐκπίπτουσιν ἐκ τῆς πόλεως.

Καὶ τούτων οἱ μὲν ἐν τῇ φυγῇ ἀποθνήσκουσιν,

ὅσους δὲ ζῶντας ἐλάμβανον,
ξύμπαντας ἀποκτείνουσιν οἱ Μακεδόνες,
ὅτι Ἀλέξανδρος ἐτρώθη ὑπ᾽αὐτῶν.