domenica 22 giugno 2014

Alessandro giunge nella città di Troia (struttura commentata)


Λέγουσι δὲ
τὸν Ἀλέξανδρον πρῶτον ἐκ τῆς νεὼς σὺν τοῖς ὅπλοις ἐκβῆναι ἐς τὴν γῆν τὴν Ἀσίαν
(qui πρῶτον è un accusativo neutro con valore di avverbio)
καὶ
ἀνελθόντα ἐς Ἴλιον
(con chi concorda?)
τῇ τε Ἀθηνᾷ θῦσαι,
καὶ τὴν πανοπλίαν τὴν αὑτοῦ ἀναθεῖναι ἐς τὸν νεών.
(osserva il sintagma sottolineato)

Καὶ λέγουσι δὲ
αὐτὸν θῦσαι καὶ Πριάμῳ ἐπὶ τοῦ βωμοῦ τοῦ Διὸς τοῦ Ἑρκείου,
(osserva il sintagma sottolineato)
παραιτούμενον μῆνιν Πριάμου τῷ Νεοπτολέμου γένει,
δὴ ἐς αὐτὸν καθῆκεν.
(a cosa si riferisce il pronome relativo? di che genere è?)

Ἀνιόντα δ’αὐτὸν ἐς Ἴλιον Μενοίτιός τε ὁ κυβερνήτης χρυσῷ στεφάνῳ ἐστεφάνωσε,

καὶ λόγος ἐστὶν
ὅτι Ἀλέξανδρος αὐτὸς τὸν Ἀχιλλέως τάφον ἐστεφάνωσεν.
(αὐτὸς: che valore ha questo pronome? Osserva che si trova al nominativo e con chi concorda.)


Alessandro giunge nella città di Troia (struttura)


Λέγουσι δὲ

τὸν Ἀλέξανδρον πρῶτον ἐκ τῆς νεὼς σὺν τοῖς ὅπλοις ἐκβῆναι ἐς τὴν γῆν τὴν Ἀσίαν

καὶ

ἀνελθόντα ἐς Ἴλιον

τῇ τε Ἀθηνᾷ θῦσαι,

καὶ τὴν πανοπλίαν τὴν αὑτοῦ ἀναθεῖναι ἐς τὸν νεών.


Καὶ λέγουσι δὲ

αὐτὸν θῦσαι καὶ Πριάμῳ ἐπὶ τοῦ βωμοῦ τοῦ Διὸς τοῦ Ἑρκείου,

παραιτούμενον μῆνιν Πριάμου τῷ Νεοπτολέμου γένει,

ὃ δὴ ἐς αὐτὸν καθῆκεν.


Ἀνιόντα δ’αὐτὸν ἐς Ἴλιον Μενοίτιός τε ὁ κυβερνήτης χρυσῷ στεφάνῳ ἐστεφάνωσε,


καὶ λόγος ἐστὶν

ὅτι Ἀλέξανδρος αὐτὸς τὸν Ἀχιλλέως τάφον ἐστεφάνωσεν.

Alessandro giunge nella città di Troia


Λέγουσι δὲ τὸν Ἀλέξανδρον πρῶτον ἐκ τῆς νεὼς σὺν τοῖς ὅπλοις ἐκβῆναι ἐς τὴν γῆν τὴν Ἀσίαν καὶ ἀνελθόντα ἐς Ἴλιον τῇ τε Ἀθηνᾷ θῦσαι, καὶ τὴν πανοπλίαν τὴν αὑτοῦ ἀναθεῖναι ἐς τὸν νεών. Καὶ λέγουσι δὲ αὐτὸν θῦσαι καὶ Πριάμῳ ἐπὶ τοῦ βωμοῦ τοῦ Διὸς τοῦ Ἑρκείου, παραιτούμενον μῆνιν Πριάμου τῷ Νεοπτολέμου γένει, ὃ δὴ ἐς αὐτὸν καθῆκεν. Ἀνιόντα δ’αὐτὸν ἐς Ἴλιον Μενοίτιός τε ὁ κυβερνήτης χρυσῷ στεφάνῳ ἐστεφάνωσε, καὶ λόγος ἐστὶν ὅτι Ἀλέξανδρος αὐτὸς τὸν Ἀχιλλέως τάφον ἐστεφάνωσεν.

La sconfitta di Spartaco e dei suoi gladiatori (struttura commentata)


Γενομένης δέ τῆς μάχης μακρᾶς τε καὶ καρτερᾶς,
τιτρώσκεται ἐς τὸν μηρὸν ὁ Σπάρτακος δορατίῳ
(attenzione alla diatesi)
καὶ
συγκάμψας τὸ γόνυ
(attenzione alle concordanze di questo e dei participi successivi)
καὶ προβαλὼν τὴν ἀσπίδα
πρὸς τοὺς στρατιώτας ἐπιόντας
 (da quale ειμι deriva il participio?)
ἀπεμάχετο,
μέχρι καὶ αὐτὸς καὶ πολὺ πλῆθος ἀμφ’αὐτὸν ἔπεσον.
(che valore ha qui αὐτὸς?)

Ὅ τε λοιπὸς αὐτοῦ στρατὸς
ἀκόσμως φυγὼν
οὕτως ἤδη κατεκόπτετο κατὰ πλῆθος,
ὡς ἀναρίθμητον γενέσθαι φόνον τῶν μὲν μονομάχων, τῶν δὲ Ῥωμαίων.
(di che proposizione si tratta? osserva che ὡς è preceduto nella reggente da οὕτως)

Πολὺ δ’ἔτι πλῆθος ἦν ἐν τοῖς ὄρεσιν,
ἐκ τῆς μάχης διαφυγόν·
(attento alla concordanza)
ἐφ’οὓς ὁ Κράσσος ἀνέβαινεν.
(qui il pronome relativo si trova in un periodo diverso da quello del termine a cui si riferisce; quindi si tratta di un caso di “nesso relativo”)

Οἱ δέ,
(che valore ha qui l’articolo accompagnato da δὲ?)
διελόντες ἑαυτοὺς ἐς τέσσαρα μέρη,
ἀπεμάχοντο
μέχρι πάντες ἀπώλοντο πλὴν ἑξακισχιλίων,
οὓς Ῥωμαῖοι λαβόντες ἐκρέμασαν ὅλην τὴν ἐς Ῥώμην ἀπὸ Καπύης ὁδόν.
(οὓς qui è compl. oggetto di due verbi)
(osserva la posizione delle parole dopo ἀνὰ)

La sconfitta di Spartaco e dei suoi gladiatori (struttura)


Γενομένης δέ τῆς μάχης μακρᾶς τε καὶ καρτερᾶς,

τιτρώσκεται ἐς τὸν μηρὸν ὁ Σπάρτακος δορατίῳ

καὶ

συγκάμψας τὸ γόνυ

καὶ προβαλὼν τὴν ἀσπίδα

πρὸς τοὺς στρατιώτας ἐπιόντας

ἀπεμάχετο,

μέχρι καὶ αὐτὸς καὶ πολὺ πλῆθος ἀμφ’αὐτὸν ἔπεσον.


Ὅ τε λοιπὸς αὐτοῦ στρατὸς

ἀκόσμως φυγὼν

οὕτως ἤδη κατεκόπτετο κατὰ πλῆθος,

ὡς ἀναρίθμητον γενέσθαι φόνον τῶν μὲν μονομάχων, τῶν δὲ Ῥωμαίων.


Πολὺ δ’ἔτι πλῆθος ἦν ἐν τοῖς ὄρεσιν,

ἐκ τῆς μάχης διαφυγόν·


ἐφ’οὓς ὁ Κράσσος ἀνέβαινεν.


Οἱ δέ,

διελόντες ἑαυτοὺς ἐς τέσσαρα μέρη,

ἀπεμάχοντο

μέχρι πάντες ἀπώλοντο πλὴν ἑξακισχιλίων,

οὓς Ῥωμαῖοι λαβόντες ἐκρέμασαν ἀνὰ ὅλην τὴν ἐς Ῥώμην ἀπὸ Καπύης ὁδόν.

La sconfitta di Spartaco e dei suoi gladiatori


Γενομένης δέ τῆς μάχης μακρᾶς τε καὶ καρτερᾶς, τιτρώσκεται ἐς τὸν μηρὸν ὁ Σπάρτακος δορατίῳ καὶ συγκάμψας τὸ γόνυ καὶ προβαλὼν τὴν ἀσπίδα πρὸς τοὺς στρατιώτας ἐπιόντας ἀπεμάχετο, μέχρι καὶ αὐτὸς καὶ πολὺ πλῆθος ἀμφ’αὐτὸν ἔπεσον. Ὅ τε λοιπὸς αὐτοῦ στρατὸς ἀκόσμως φυγὼν οὕτως ἤδη κατεκόπτετο κατὰ πλῆθος, ὡς ἀναρίθμητον γενέσθαι φόνον τῶν μὲν μονομάχων, τῶν δὲ Ῥωμαίων. Πολὺ δ’ἔτι πλῆθος ἦν ἐν τοῖς ὄρεσιν, ἐκ τῆς μάχης διαφυγόν· ἐφ’οὓς ὁ Κράσσος ἀνέβαινεν. Οἱ δέ, διελόντες ἑαυτοὺς ἐς τέσσαρα μέρη, ἀπεμάχοντο μέχρι πάντες ἀπώλοντο πλὴν ἑξακισχιλίων, οὓς Ῥωμαῖοι λαβόντες ἐκρέμασαν ἀνὰ ὅλην τὴν ἐς Ῥώμην ἀπὸ Καπύης ὁδόν.

La vecchia e il medico (struttura commentata)


Γυνὴ πρεσβῦτις,
τοὺς ὀφθαλμοὺς νοσοῦσα,
(con chi concorda?)
ἰατρὸν ἐπὶ μισθῷ παρεκάλεσεν.

Ὁ δὲ
(che valore ha qui l’articolo accompagnato da δὲ?)
εἰσιών,
ὁπότε αὐτὴν ἔχριε,
διετέλει
καθ’ἡκάστην ἡμέραν τῶν σκευῶν ὑφαιρούμενος
(che valore ha questo participio? tieni conto del significato del verbo che lo regge)
ἐκείνης συμμυούσης.


Ἐπεὶ δὲ κἀκείνην ἐθεράπευσεν
(ricorda che κἀκείνην è formato da…)
πάντα ἐκφορήσας,
ἀπῄτει τὸν ὡμολογημένον μισθόν.
(osserva la posizione del participio che si trova tra…)

Μὴ βουλομένης δ’αὐτῆς
ἀποδιδόναι,
ἤγαγεν αὐτὴν ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας.

Ἡ δἔλεγε
(che valore ha qui l’articolo accompagnato da δὲ?)
τὸν μὲν μισθὸν ὑποσχέσθαι,
ἐὰν θεραπεύσῃ αὐτῆς τὰς ὁράσεις,
(ἐὰν è sempre accompagnato dal modo…)
νῦν δὲ χεῖρον ἔχειν ἀπὸ τῆς ἰάσεως πρότερον.
(come puoi rendere le due particelle μὲν e δὲ?)

«Τότε μὲν γὰρ ἔβλεπον»
ἔφη
«πάντα τὰ ἐπὶ τῆς οἰκίας μου σκεύη,
(osserva la posizione delle parole; quale verbo le regge?)
νῦν δὲ οὐδὲν ἰδεῖν δύναμαι».
(come puoi rendere le due particelle μὲν e δὲ?)

Οὕτως οἱ πονηροὶ τῶν ἀνθρώπων διὰ πλεονεξίαν λανθάνουσι
καθ’ἑαυτῶν τὸν ἔλεγχον ἐπισπώμενοι.
(che valore ha questo participio? tieni conto del significato del verbo che lo regge)


La vecchia e il medico (struttura)


Γυνὴ πρεσβῦτις,

τοὺς ὀφθαλμοὺς νοσοῦσα,

ἰατρὸν ἐπὶ μισθῷ παρεκάλεσεν.


Ὁ δὲ

εἰσιών,

ὁπότε αὐτὴν ἔχριε,

διετέλει

καθ’ἡκάστην ἡμέραν τῶν σκευῶν ὑφαιρούμενος

ἐκείνης συμμυούσης.


Ἐπεὶ δὲ κἀκείνην ἐθεράπευσεν

πάντα ἐκφορήσας,

ἀπῄτει τὸν ὡμολογημένον μισθόν.


Μὴ βουλομένης δ’αὐτῆς

ἀποδιδόναι,

ἤγαγεν αὐτὴν ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας.


Ἡ δ’ἔλεγε

τὸν μὲν μισθὸν ὑποσχέσθαι,

ἐὰν θεραπεύσῃ αὐτῆς τὰς ὁράσεις,

νῦν δὲ χεῖρον ἔχειν ἀπὸ τῆς ἰάσεως ἢ πρότερον.


«Τότε μὲν γὰρ ἔβλεπον»

ἔφη

«πάντα τὰ ἐπὶ τῆς οἰκίας μου σκεύη,

νῦν δὲ οὐδὲν ἰδεῖν δύναμαι».


Οὕτως οἱ πονηροὶ τῶν ἀνθρώπων διὰ πλεονεξίαν λανθάνουσι

καθ’ἑαυτῶν τὸν ἔλεγχον ἐπισπώμενοι.


La vecchia e il medico


Γυνὴ πρεσβῦτις, τοὺς ὀφθαλμοὺς νοσοῦσα, ἰατρὸν ἐπὶ μισθῷ παρεκάλεσεν. Ὁ δὲ εἰσιών, ὁπότε αὐτὴν ἔχριε, διετέλει ἐκείνης συμμυούσης καθ’ἡκάστην ἡμέραν τῶν σκευῶν ὑφαιρούμενος. Ἐπεὶ δὲ πάντα ἐκφορήσας κἀκείνην ἐθεράπευσεν, ἀπῄτει τὸν ὡμολογημένον μισθόν. Μὴ βουλομένης δ’αὐτῆς ἀποδιδόναι, ἤγαγεν αὐτὴν ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας. Ἡ δ’ἔλεγε τὸν μὲν μισθὸν ὑποσχέσθαι, ἐὰν θεραπεύσῃ αὐτῆς τὰς ὁράσεις, νῦν δὲ χεῖρον ἔχειν ἀπὸ τῆς ἰάσεως ἢ πρότερον. «Τότε μὲν γὰρ ἔβλεπον» ἔφη «πάντα τὰ ἐπὶ τῆς οἰκίας μου σκεύη, νῦν δὲ οὐδὲν ἰδεῖν δύναμαι». Οὕτως οἱ πονηροὶ τῶν ἀνθρώπων διὰ πλεονεξίαν λανθάνουσι καθ’ἑαυτῶν τὸν ἔλεγχον ἐπισπώμενοι.

Il re Antioco, parlando con dei poveri campagnoli, scopre i suoi errori (struttura commentata)


Ἀντίοχος
ὁ στρατεύσας ἐπὶ Πάρθους,
ἔν τινι κυνηγεσίᾳ καὶ διωγμῷ τῶν θηρῶν τοὺς φίλους καὶ θεραπόντας καταλιπών,
(i due participi precedenti hanno funzioni diverse; da cosa lo si capisce? come è meglio tradurli?)
εἰς ἔπαυλιν πενήτων ἀνθρώπων εἰσῆλθε
ἀγνοούμενος.
(attenzione alla diatesi)

Καὶ παρὰ τὸ δεῖπνον ἐμβαλὼν λόγον περὶ τοῦ βασιλέως,
ἤκουσεν
(quale caso viene retto da questo verbo? se questo verbo regge il participio, che valore ha quest’ultimo?)
τῶν ἀγροίκων λεγόντων
ὅτι ὁ βασιλεὺς τἆλλα χρηστός ἐστι,
φίλοις δὲ μοχθηροῖς ἐπιτρέπων
(attenzione alla presenza della particella)
τὰ πλεῖστα παρορᾷ,
(τὰ πλεῖστα è il compl. oggetto anche di quale verbo?)
καὶ πολλάκις ἀμελεῖ τῶν ἀναγκαίων
διὰ τὸ λίαν φιλόθηρος εἶναι.
(che tipo di infinito riconosci? da quale elemento?)

Τότε μὲν οὖν ἐσιώπησεν.

Ἅμα δὲ ἡμέρᾳ,
τῶν δορυφόρων παραγενομένων ἐπὶ τὴν ἔπαυλιν,
φανερὸς αὐτὸς γενόμενος,
(attenzione: i due participi precedenti presentano costruzioni diverse perché concordano con termini differenti)
προσφερομένης τῆς πορφύρας αὐτῷ καὶ τοῦ διαδήματος,
(il participio concorda grammaticalmente con τῆς πορφύρας, ma a senso anche con…)
(osserva che i due genitivi assoluti precedenti non sono coordinati, ma si trovano in posizioni diverse; com’è meglio renderli?)

«Ἀλλά, εἶπεν,
( εἶπεν qui si trova in un inciso del discorso diretto; qual è il suo soggetto?)
ἀφ’ἧς ἡμέρας βασιλεὺς ἐγενόμην
(com’è usato il pronome relativo? Si tratta di un caso di prolessi con assorbimento dell’antecedente)
πρῶτον ἐχθὲς ἀληθινῶν λόγων ἤκουσα περὶ ἑμαυτοῦ».
(qual è la costruzione di questo verbo?)




Il re Antioco, parlando con dei poveri campagnoli, scopre i suoi errori (struttura)


Ἀντίοχος

ὁ στρατεύσας ἐπὶ Πάρθους,

ἔν τινι κυνηγεσίᾳ καὶ διωγμῷ τῶν θηρῶν τοὺς φίλους καὶ θεραπόντας καταλιπών,

εἰς ἔπαυλιν πενήτων ἀνθρώπων εἰσῆλθε

ἀγνοούμενος.


Καὶ παρὰ τὸ δεῖπνον ἐμβαλὼν λόγον περὶ τοῦ βασιλέως,

ἤκουσεν

τῶν ἀγροίκων λεγόντων

ὅτι ὁ βασιλεὺς τἆλλα χρηστός ἐστι,

φίλοις δὲ μοχθηροῖς ἐπιτρέπων

τὰ πλεῖστα παρορᾷ,

καὶ πολλάκις ἀμελεῖ τῶν ἀναγκαίων

διὰ τὸ λίαν φιλόθηρος εἶναι.


Τότε μὲν οὖν ἐσιώπησεν.


Ἅμα δὲ ἡμέρᾳ,

τῶν δορυφόρων παραγενομένων ἐπὶ τὴν ἔπαυλιν,

φανερὸς αὐτὸς γενόμενος,

προσφερομένης τῆς πορφύρας αὐτῷ καὶ τοῦ διαδήματος,


«Ἀλλά, εἶπεν,

ἀφ’ἧς ἡμέρας βασιλεὺς ἐγενόμην

πρῶτον ἐχθὲς ἀληθινῶν λόγων ἤκουσα περὶ ἑμαυτοῦ».


Il re Antioco, parlando con dei poveri campagnoli, scopre i suoi errori


Ἀντίοχος ὁ στρατεύσας ἐπὶ Πάρθους, ἔν τινι κυνηγεσίᾳ καὶ διωγμῷ τῶν θηρῶν τοὺς φίλους καὶ θεραπόντας καταλιπών, εἰς ἔπαυλιν πενήτων ἀνθρώπων ἀγνοούμενος εἰσῆλθε. Καὶ παρὰ τὸ δεῖπνον ἐμβαλὼν λόγον περὶ τοῦ βασιλέως, ἤκουσεν τῶν ἀγροίκων λεγόντων ὅτι ὁ βασιλεὺς τἆλλα χρηστός ἐστι, φίλοις δὲ μοχθηροῖς ἐπιτρέπων τὰ πλεῖστα παρορᾷ, καὶ πολλάκις ἀμελεῖ τῶν ἀναγκαίων διὰ τὸ λίαν φιλόθηρος εἶναι. Τότε μὲν οὖν ἐσιώπησεν. Ἅμα δὲ ἡμέρᾳ, τῶν δορυφόρων παραγενομένων ἐπὶ τὴν ἔπαυλιν, φανερὸς αὐτὸς γενόμενος, προσφερομένης τῆς πορφύρας αὐτῷ καὶ τοῦ διαδήματος, «Ἀλλά, εἶπεν, ἀφ’ἧς ἡμέρας βασιλεὺς ἐγενόμην πρῶτον ἐχθὲς ἀληθινῶν λόγων ἤκουσα περὶ ἑμαυτοῦ».

giovedì 19 giugno 2014

Annibale esalta la sua superiorità su Alessandro (struttura commentata)




Il testo riporta un discorso che Annibale compie in prima persona

Ἀλέξανδρος μὲν
πατρῴαν ἀρχὴν παραδεξάμενος
ηὔξησε
καὶ ἐπὶ πολὺ ἐξέτεινε,
(il compl. oggetto è sottinteso, ma lo ricavi facilmente dalle parole precedenti)
χρησάμενος τῇ τῆς τύχης ὁρμῇ.
(controlla la costruzione del verbo)

Ἐπεὶ δ’οὖν ἐνίκησέ τε
καὶ Δαρεῖον ἐν Ἰσσῷ τε καὶ Ἀρβήλοις ἐκράτησεν,
ἀμελήσας τῶν πατρῴων ἠθῶν,
(controlla la costruzione del verbo)
ἠξίου
προσκυνεῖσθαι
(attenzione alla diatesi)

καὶ ἐς δίαιταν τὴν Μηδικὴν μετεδιῄτησεν ἑαυτόν.

Ἐγὼ δὲ καὶ ἦρξα ἐπὶ τῆς ἐμαυτοῦ πατρίδος
καὶ,
ἐπειδή με μετεπέμπετο,
τῶν πολεμίων μεγάλῳ στόλῳ ἐπιπλευσάντων τῇ Λιβύῃ,
ταχέως ὑπήκουσα
ἰδιώτην ἐμαυτὸν παρέχων

καὶ
καίπερ τῶν Καρχηδονίων ἀδίκως καταδικασάντων,
(il participio concorda con… e si trova in caso… ; quindi?)
(che valore dà καίπερ al participio?)
ἤνεγκα εὐγνωμόνως τὴν ἀδικίαν.

 
Καὶ ταῦτα ἔπραξα,
βάρβαρος ὢν καὶ ἀπαίδευτος παιδείας τῆς Ἑλληνικῆς,
μόνῃ δὲ τῇ φύσει ἀγαθῇ χρησάμενος.
(controlla la costruzione del verbo)

 
Ταῦτά ἐστι
δι’ἃ φημὶ
(il pron. relativo a cosa si riferisce? che complemento esprime?)
Ἀλεξάνδρου ἀμείνων εἶναι.
(da cosa è retto il genitivo? osserva il grado dell’aggettivo)
(ἀμείνων fa parte di una infinitiva: in che caso si trova e perché?)



Annibale esalta la sua superiorità su Alessandro (struttura)


Il testo riporta un discorso che Annibale compie in prima persona


Ἀλέξανδρος μὲν

πατρῴαν ἀρχὴν παραδεξάμενος

ηὔξησε

καὶ ἐπὶ πολὺ ἐξέτεινε,

χρησάμενος τῇ τῆς τύχης ὁρμῇ.


Ἐπεὶ δ’οὖν ἐνίκησέ τε

καὶ Δαρεῖον ἐν Ἰσσῷ τε καὶ Ἀρβήλοις ἐκράτησεν,

ἀμελήσας τῶν πατρῴων ἠθῶν,

ἠξίου

προσκυνεῖσθαι

καὶ ἐς δίαιταν τὴν Μηδικὴν μετεδιῄτησεν ἑαυτόν.


Ἐγὼ δὲ καὶ ἦρξα ἐπὶ τῆς ἐμαυτοῦ πατρίδος

καὶ,

ἐπειδή με μετεπέμπετο,

τῶν πολεμίων μεγάλῳ στόλῳ ἐπιπλευσάντων τῇ Λιβύῃ,

ταχέως ὑπήκουσα

ἰδιώτην ἐμαυτὸν παρέχων


καὶ

καίπερ τῶν Καρχηδονίων ἀδίκως καταδικασάντων,

ἤνεγκα εὐγνωμόνως τὴν ἀδικίαν.


Καὶ ταῦτα ἔπραξα,

βάρβαρος ὢν καὶ ἀπαίδευτος παιδείας τῆς Ἑλληνικῆς,

μόνῃ δὲ τῇ φύσει ἀγαθῇ χρησάμενος.


Ταῦτά ἐστι

δι’ἃ φημὶ

Ἀλεξάνδρου ἀμείνων εἶναι.