martedì 3 luglio 2018

Teseo, il filo di Arianna e il Minotauro [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

Rifletti sul ruolo che ha la donna in questo mito. Gli esseri maschili –uomini o dèi- come si comportano al contrario con lei?

Prova a riconoscere in questo testo i ruoli individuati da Propp nelle fiabe (protagonista, oppositore, …).

Ὡς δὲ ἧκεν ὁ Θησεὺς εἰς Κρήτην,
(che tipo di subordinata riconosci? Qual è il sogg.?)
Ἀριάδνη θυγάτηρ Μίνωος,
εἰς ἔρωτα ἐρχομένη αὐτοῦ,
(che modo è? Con chi concorda?)
συμπράσσειν
(da che verbo dipende?)
ἐπαγγέλλεται,
ἐὰν ὁμολογήσῃ1
εἰς Ἀθήνας αὐτὴν ὡς γυναῖκα ἀπάξειν1.

Ὁμολογοῦντος δὲ σὺν ὅρκοις Θησέως
(con quale funzione è qui usato questo modo? Incontri la stessa struttura poco dopo?)
ἡ Ἀριάδνη δεῖται Δαιδάλου
(controlla la costruzione del verbo)
μηνύειν τοῦ λαβυρίνθου τὴν ἔξοδον.

Ὑποτιθεμένου δὲ ἐκείνου,
λίνον
(da che verbo dipende questo accusativo?)
εἰσιόντι
(che modo è? Con chi concorda?)
(qui trovi in forma composta un verbo che incontrerai altre volte nel corso di questo brano; osservalo con attenzione)
Θησεῖ δίδωσι·

τὸν δὲ λίνον ἐξάπτει Θησεὺς τῆς θύρας
(controlla la costruzione del verbo)
καὶ
ἐφελκόμενος
εἰσῄει.

Ἔπειτα δὲ Μινώταυρον ἐν ἐσχάτῳ μέρει τοῦ λαβυρίνθου κατελάμβανε
(qual è il sogg.?)
καὶ
παίων πυγμαῖς
ἀπέκτεινεν,
ἑπόμενος δὲ τῷ λίνῳ
ἐξῄει.

Καὶ διὰ νυκτὸς μετὰ Ἀριάδνης καὶ τῶν παίδων τῶν Ἀθηναίων εἰς Νάξον ἀφικνεῖται.

Ἔνθα Ἀριάδνην Διόνυσος
ἐράμενος
(che modo è? Con chi concorda?)
ἥρπαζε
καὶ
κομίζων εἰς Λῆμνον
σὺν αὐτῇ μίγνυται,
καὶ γεννᾷ Θόαντα, Στάφυλον, Οἰνοπίωνα καὶ Πεπάρηθον.

1 ἐὰν ὁμολογήσῃ … αὐτὴν … ἀπάξειν1: “se si impegnerà a portarla via”


Teseo, il filo di Arianna e il Minotauro [AO] (struttura)


Ὡς δὲ ἧκεν ὁ Θησεὺς εἰς Κρήτην,
Ἀριάδνη θυγάτηρ Μίνωος,
εἰς ἔρωτα ἐρχομένη αὐτοῦ,
συμπράσσειν
ἐπαγγέλλεται,
ἐὰν ὁμολογήσῃ1
εἰς Ἀθήνας αὐτὴν ὡς γυναῖκα ἀπάξειν1.

Ὁμολογοῦντος δὲ σὺν ὅρκοις Θησέως
ἡ Ἀριάδνη δεῖται Δαιδάλου
μηνύειν τοῦ λαβυρίνθου τὴν ἔξοδον.

Ὑποτιθεμένου δὲ ἐκείνου,
λίνον
εἰσιόντι
Θησεῖ δίδωσι·

τὸν δὲ λίνον ἐξάπτει Θησεὺς τῆς θύρας
καὶ
ἐφελκόμενος
εἰσῄει.

Ἔπειτα δὲ Μινώταυρον ἐν ἐσχάτῳ μέρει τοῦ λαβυρίνθου κατελάμβανε
καὶ
παίων πυγμαῖς
ἀπέκτεινεν,
ἑπόμενος δὲ τῷ λίνῳ
ἐξῄει.

Καὶ διὰ νυκτὸς μετὰ Ἀριάδνης καὶ τῶν παίδων τῶν Ἀθηναίων εἰς Νάξον ἀφικνεῖται.

Ἔνθα Ἀριάδνην Διόνυσος
ἐράμενος
ἥρπαζε
καὶ
κομίζων εἰς Λῆμνον
σὺν αὐτῇ μίγνυται,
καὶ γεννᾷ Θόαντα, Στάφυλον, Οἰνοπίωνα καὶ Πεπάρηθον.

1 ἐὰν ὁμολογήσῃ … αὐτὴν … ἀπάξειν1: “se si impegnerà a portarla via”


Teseo, il filo di Arianna e il Minotauro [AO]


Ὡς δὲ ἧκεν ὁ Θησεὺς εἰς Κρήτην, Ἀριάδνη θυγάτηρ Μίνωος, εἰς ἔρωτα ἐρχομένη αὐτοῦ, συμπράσσειν ἐπαγγέλλεται, ἐὰν ὁμολογήσῃ1 εἰς Ἀθήνας αὐτὴν ὡς γυναῖκα ἀπάξειν1. Ὁμολογοῦντος δὲ σὺν ὅρκοις Θησέως ἡ Ἀριάδνη δεῖται Δαιδάλου μηνύειν τοῦ λαβυρίνθου τὴν ἔξοδον. Ὑποτιθεμένου δὲ ἐκείνου, λίνον εἰσιόντι Θησεῖ δίδωσι· τὸν δὲ λίνον ἐξάπτει Θησεὺς τῆς θύρας καὶ ἐφελκόμενος εἰσῄει. Ἔπειτα δὲ Μινώταυρον ἐν ἐσχάτῳ μέρει τοῦ λαβυρίνθου κατελάμβανε καὶ παίων πυγμαῖς ἀπέκτεινεν, ἑπόμενος δὲ τῷ λίνῳ ἐξῄει. Καὶ διὰ νυκτὸς μετὰ Ἀριάδνης καὶ τῶν παίδων τῶν Ἀθηναίων εἰς Νάξον ἀφικνεῖται. Ἔνθα Ἀριάδνην Διόνυσος ἐράμενος ἥρπαζε καὶ κομίζων εἰς Λῆμνον σὺν αὐτῇ μίγνυται, καὶ γεννᾷ Θόαντα, Στάφυλον, Οἰνοπίωνα καὶ Πεπάρηθον.
1 ἐὰν ὁμολογήσῃ … αὐτὴν … ἀπάξειν1: “se si impegnerà a portarla via”


Nascita e infanzia di Achille [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

I riti e la particolare alimentazione di Achille assumono un significato particolare caratterizzandolo come eroe?

Che atteggiamento diverso assumono la madre e il padre? Quali opposti obiettivi hanno? Chi dei due rispetta di più la natura di Achille?

Ὡς δὲ ἐγέννησε1 Θέτις ἐκ Πηλέως βρέφος,
(qual è il sogg.? Quale il comp. ogg.?)
θέλουσα
(che modo è? Con chi concorda? Più avanti riconosci altri modi analoghi a questo?)
ἀθάνατον ποιεῖν τὸν παῖδα,
(che compl. è ἀθάνατον? E τὸν παῖδα?)
κρύφα Πηλέως εἰς τὸ πῦρ ἐγκρύπτουσα
(verifica nel dizionario il sintagma evidenziato in fucsia)
τῆς νυκτὸς ἔφθειρεν
(qual è il sogg. di questo verbo? Ricavalo dal contesto)
(ripassa i compl. di tempo)
2 ἦν αὐτῷ θνητὸν πατρῷον,
(prova a renderlo considerando questa proposizione come un dativo di possesso)
μεθ’ἡμέραν δὲ ἔχριεν ἀμβροσίᾳ.

Ἐπιτηρῶν δὲ
(che modo è? Con chi concorda?)
Πηλεὺς
σπαίροντα ἐπὶ τοῦ πυρὸς
(questo verbo concorda con lo stesso termine del verbo precedente?)
τὸν παῖδα ἑώρα
καὶ ἐβόα·

καὶ Θέτις
κωλυθεῖσα3
τὴν προαίρεσιν τελειοῦν,
νήπιον τὸν παῖδα ἀπέλειπε
καὶ πρὸς Νηρηίδας ᾤχετο.

Ἐκόμιζε δὲ τὸν παῖδα πρὸς Χείρωνα Πηλεύς.

Ὁ δὲ αὐτὸν ἐλάμβανε
(che funzione ha qui l’articolo?)
καὶ ἔτρεφε σπλάγχνοις λεόντων καὶ συῶν ἀγρίων καὶ ἄρκτων μυελοῖς,
καὶ ὠνόμαζεν Ἀχιλλέα
(che pronome, espresso poco fa, non viene qui ripetuto?)
(πρότερον δὲ ἦν ὄνομα Λιγύρων)
ὅτι τὰ χείλη μαστοῖς οὐ προσήνεγκε4.
(che subordinata riconosci?)

1 ἐγέννησε: “partorì  /  generò”     2 ὃ: “ciò che” pron. relativo nom. neutro sing.       3 κωλυθεῖσα: “impedita” participio aoristo passivo nom. femm. sing.; regge l’infinito    4 οὐ προσήνεγκε: “non avvicinò” aoristo indicativo III sing.


Nascita e infanzia di Achille [AO] (struttura)


Ὡς δὲ ἐγέννησε1 Θέτις ἐκ Πηλέως βρέφος,
θέλουσα
ἀθάνατον ποιεῖν τὸν παῖδα,
κρύφα Πηλέως εἰς τὸ πῦρ ἐγκρύπτουσα
τῆς νυκτὸς ἔφθειρεν
2 ἦν αὐτῷ θνητὸν πατρῷον,
μεθ’ἡμέραν δὲ ἔχριεν ἀμβροσίᾳ.

Ἐπιτηρῶν δὲ
Πηλεὺς
σπαίροντα ἐπὶ τοῦ πυρὸς
τὸν παῖδα ἑώρα
καὶ ἐβόα·

καὶ Θέτις
κωλυθεῖσα3
τὴν προαίρεσιν τελειοῦν,
νήπιον τὸν παῖδα ἀπέλειπε
καὶ πρὸς Νηρηίδας ᾤχετο.

Ἐκόμιζε δὲ τὸν παῖδα πρὸς Χείρωνα Πηλεύς.

Ὁ δὲ αὐτὸν ἐλάμβανε
καὶ ἔτρεφε σπλάγχνοις λεόντων καὶ συῶν ἀγρίων καὶ ἄρκτων μυελοῖς,
καὶ ὠνόμαζεν Ἀχιλλέα
(πρότερον δὲ ἦν ὄνομα Λιγύρων)
ὅτι τὰ χείλη μαστοῖς οὐ προσήνεγκε4.

1 ἐγέννησε: “partorì  /  generò”     2 ὃ: “ciò che” pron. relativo nom. neutro sing.       3 κωλυθεῖσα: “impedita” participio aoristo passivo nom. femm. sing.; regge l’infinito    4 οὐ προσήνεγκε: “non avvicinò” aoristo indicativo III sing.


Nascita e infanzia di Achille [AO]


Ὡς δὲ ἐγέννησε1 Θέτις ἐκ Πηλέως βρέφος, ἀθάνατον θέλουσα ποιεῖν τὸν παῖδα, κρύφα Πηλέως εἰς τὸ πῦρ ἐγκρύπτουσα τῆς νυκτὸς ἔφθειρεν ὃ2 ἦν αὐτῷ θνητὸν πατρῷον, μεθ’ἡμέραν δὲ ἔχριεν ἀμβροσίᾳ. Ἐπιτηρῶν δὲ Πηλεὺς σπαίροντα τὸν παῖδα ἐπὶ τοῦ πυρὸς ἑώρα καὶ ἐβόα· καὶ Θέτις κωλυθεῖσα3 τὴν προαίρεσιν τελειοῦν, νήπιον τὸν παῖδα ἀπέλειπε καὶ πρὸς Νηρηίδας ᾤχετο. Ἐκόμιζε δὲ τὸν παῖδα πρὸς Χείρωνα Πηλεύς. Ὁ δὲ αὐτὸν ἐλάμβανε καὶ ἔτρεφε σπλάγχνοις λεόντων καὶ συῶν ἀγρίων καὶ ἄρκτων μυελοῖς, καὶ ὠνόμαζεν Ἀχιλλέα (πρότερον δὲ ἦν ὄνομα Λιγύρων) ὅτι τὰ χείλη μαστοῖς οὐ προσήνεγκε4.
1 ἐγέννησε: “partorì  /  generò”     2 ὃ: “ciò che” pron. relativo nom. neutro sing.       3 κωλυθεῖσα: “impedita” participio aoristo passivo nom. femm. sing.; regge l’infinito    4 οὐ προσήνεγκε: “non avvicinò” aoristo indicativo III sing.


Le querce e Zeus [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

In quale punto individui la morale della favola e qual è?

Eppure la morale potrebbe essere rovesciata e rivelare la propria infondatezza; perché?

Αἱ δρύες κατεμέμφοντο τοῦ Διὸς
(controlla la costruzione del verbo)
λέγουσαι·
(che modo è? Con cosa concorda?)

«Μάτην παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ1·

ὑπὲρ τὰ λοιπὰ φυτὰ βιαίως τὸν πέλεκυν ὑφιστάμεθα».

Καὶ ὁ Ζεύς·
(quale predicato verbale è sottinteso?)

«Ὑμεῖς αὐταὶ αἴτιοί ἐστε τῆς ὑμετέρας συμφορᾶς·
(con quale valore è qui usato αὐταὶ?)

εἰ μὴ γὰρ τοὺς στειλεοὺς ἐγεννᾶτε2,
οὐκ ἂν πέλεκυς ὑμᾶς ἐξέκοπτεν3».

Πολλάκις
αἴτιοι ὄντες
(che modo è? Con chi concorda?)
οἱ ἄνθρωποι τῶν ἰδίων κακῶν τὴν μέμψιν ἀφρόνως τιθέασι τῷ θεῷ.

1 παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ: “siamo state messe al mondo”     2 εἰ μὴ … ἐγεννᾶτε: “se non produceste”     3  οὐκ ἂν … ἐξέκοπτεν: “non abbatterebbe”           


Le querce e Zeus [AO] (struttura)


Αἱ δρύες κατεμέμφοντο τοῦ Διὸς
λέγουσαι·

«Μάτην παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ1·

ὑπὲρ τὰ λοιπὰ φυτὰ βιαίως τὸν πέλεκυν ὑφιστάμεθα».

Καὶ ὁ Ζεύς·

«Ὑμεῖς αὐταὶ αἴτιοί ἐστε τῆς ὑμετέρας συμφορᾶς·

εἰ μὴ γὰρ τοὺς στειλεοὺς ἐγεννᾶτε2,
οὐκ ἂν πέλεκυς ὑμᾶς ἐξέκοπτεν3».

Πολλάκις
αἴτιοι ὄντες
οἱ ἄνθρωποι τῶν ἰδίων κακῶν τὴν μέμψιν ἀφρόνως τιθέασι τῷ θεῷ.

1 παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ: “siamo state messe al mondo”     2 εἰ μὴ … ἐγεννᾶτε: “se non produceste”     3  οὐκ ἂν … ἐξέκοπτεν: “non abbatterebbe”           


Le querce e Zeus [AO]


Αἱ δρύες κατεμέμφοντο τοῦ Διὸς λέγουσαι· «Μάτην παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ1· ὑπὲρ τὰ λοιπὰ φυτὰ βιαίως τὸν πέλεκυν ὑφιστάμεθα». Καὶ ὁ Ζεύς· «Ὑμεῖς αὐταὶ αἴτιοί ἐστε τῆς ὑμετέρας συμφορᾶς· εἰ μὴ γὰρ τοὺς στειλεοὺς ἐγεννᾶτε2, οὐκ ἂν πέλεκυς ὑμᾶς ἐξέκοπτεν3».
Πολλάκις αἴτιοι ὄντες οἱ ἄνθρωποι τῶν ἰδίων κακῶν τὴν μέμψιν ἀφρόνως τιθέασι τῷ θεῷ.
1 παρήχθημεν ἐν τῷ βίῳ: “siamo state messe al mondo”     2 εἰ μὴ … ἐγεννᾶτε: “se non produceste”     3  οὐκ ἂν … ἐξέκοπτεν: “non abbatterebbe”           


Apollo e Marsia [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

Come viene descritto qui l’atteggiamento degli dèi?

Qual è la vera colpa di Marsia? Con quale termine greco può essere definita?

Μαρσύας ὁ Ὀλυμπου υἱὸς αὐλόν ποτε ηὕρισκε,
ὃν1 ἔρριψεν Ἀθηνᾶ,
(di che tipo di subordinata si tratta?)
(qual è il sogg.?)
ὅτι τὴν θέαν αὐτῆς ἄμορφον ἐποίει.
(attenzione a non confondere la parola θέαν)
(che compl. esprime θέαν? E ἄμορφον?)

Ὁ δὲ Μαρσύας,
δεινὸς αὐλητὴς γιγνόμενος,
διὰ τὴν ἑαυτοῦ ἐμπειρίαν μεγαλοφρονεῖ
καὶ τολμᾷ
ἅμιλλαν Ἀπόλλωνι τιθέναι περὶ μουσικῆς.

Πρῶτον μὲν οὖν συντίθενται
τὴν νικητὴν διατιθέναι τὸν ἕτερον
(qual è il sogg.? Lo puoi desumere solo dal contesto)
ὡς βούλεται,
ὕστερον δὲ ἄρχονται τῆς ἁμίλλης.
(attenzione alla costruzione del verbo)

Ὁ μὲν Ἀπόλλων πρῶτος τὴν κιθάραν στρέφει
καὶ ἀγωνίζεται,
καὶ
ταὐτὸ ποιεῖν
(da cosa è formato ταὐτὸ? Quindi che significato assume questo pronome?)
(dove individui il sogg. di questo verbo?)
κελεύει
τὸν Μαρσύαν.

Ἐπεὶ δὲ περιγίγνεται ὁ θεός,
τὸν Μαρσύαν κρεμάννυσι ἐκ δένδρου
καὶ
τὸ δέρμα αὐτοῦ ἐκτέμνων
(che modo è? Con chi concorda?)
αὐτὸν οὕτως διαφθείρει.

1 ὃν: è un pron. relativo acc. masch. sing. e si riferisce ad αὐλόν   


Apollo e Marsia [AO] (struttura)


Μαρσύας ὁ Ὀλυμπου υἱὸς αὐλόν ποτε ηὕρισκε,
ὃν1 ἔρριψεν Ἀθηνᾶ,
ὅτι τὴν θέαν αὐτῆς ἄμορφον ἐποίει.

Ὁ δὲ Μαρσύας,
δεινὸς αὐλητὴς γιγνόμενος,
διὰ τὴν ἑαυτοῦ ἐμπειρίαν μεγαλοφρονεῖ
καὶ τολμᾷ
ἅμιλλαν Ἀπόλλωνι τιθέναι περὶ μουσικῆς.

Πρῶτον μὲν οὖν συντίθενται
τὴν νικητὴν διατιθέναι τὸν ἕτερον
ὡς βούλεται,
ὕστερον δὲ ἄρχονται τῆς ἁμίλλης.

Ὁ μὲν Ἀπόλλων πρῶτος τὴν κιθάραν στρέφει
καὶ ἀγωνίζεται,
καὶ
ταὐτὸ ποιεῖν
κελεύει
τὸν Μαρσύαν.

Ἐπεὶ δὲ περιγίγνεται ὁ θεός,
τὸν Μαρσύαν κρεμάννυσι ἐκ δένδρου
καὶ
τὸ δέρμα αὐτοῦ ἐκτέμνων
αὐτὸν οὕτως διαφθείρει.

1 ὃν: è un pron. relativo acc. masch. sing. e si riferisce ad αὐλόν   


Apollo e Marsia [AO]


Μαρσύας ὁ Ὀλυμπου υἱὸς αὐλόν ποτε ηὕρισκε, ὃν1 ἔρριψεν Ἀθηνᾶ, ὅτι τὴν θέαν αὐτῆς ἄμορφον ἐποίει. Ὁ δὲ Μαρσύας, δεινὸς αὐλητὴς γιγνόμενος, διὰ τὴν ἑαυτοῦ ἐμπειρίαν μεγαλοφρονεῖ καὶ τολμᾷ ἅμιλλαν Ἀπόλλωνι τιθέναι περὶ μουσικῆς. Πρῶτον μὲν οὖν συντίθενται τὴν νικητὴν διατιθέναι τὸν ἕτερον ὡς βούλεται, ὕστερον δὲ ἄρχονται τῆς ἁμίλλης. Ὁ μὲν Ἀπόλλων πρῶτος τὴν κιθάραν στρέφει καὶ ἀγωνίζεται, καὶ ταὐτὸ ποιεῖν κελεύει τὸν Μαρσύαν. Ἐπεὶ δὲ περιγίγνεται ὁ θεός, τὸν Μαρσύαν κρεμάννυσι ἐκ δένδρου καὶ τὸ δέρμα αὐτοῦ ἐκτέμνων αὐτὸν οὕτως διαφθείρει.
1 ὃν: è un pron. relativo acc. masch. sing. e si riferisce ad αὐλόν   


Filottete è abbandonato sull’isola di Lemno [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

Questo episodio fa parte del mito troiano e ricorda alcune imprese eroiche, ma anche un fatto poco onorevole per gli Achei. Quali sono?

Prova a riflettere sui valori che caratterizzano l’eroe epico; qual è secondo te la sofferenza maggiore per Filottete?

Οἱ δὲ Ἀχαιοὶ
ἐξ Αὐλίδος συμπλέοντες εἰς τὸ Ἴλιον
(che modo è? Con chi concorda?)
(attenzione ai compl. di luogo)
τὰς ναῦς προσεῖχον νήσῳ
(dove individui il sogg.?)
Τενέδῳ καλουμένῃ.
(che modo è? In che diatesi si trova? Con cosa concorda?)

Ὁ δὲ Τένης,
Ἀπόλλωνος υἱὸς ὢν
(che modo è? Con chi concorda?)
καὶ τῆς νήσου βασιλεύων,
(che costruzione presenta questo verbo?)
τοὺς Ἀχαιοὺς ἀπεῖργε
(dove individui il sogg.?)
βάλλων πέτρους,
καὶ
ὑπὸ Ἀχιλλέως διαπειρόμενος
(che modo è? In che diatesi si trova? Con chi concorda?)
θνῄσκει.

Τελούντων δὲ τῶν Ἀχαιῶν Ἀπόλλωνι θυσίαν,
(che modo è? Che funzione assume in questo caso?)
ἐκ τοῦ βωμοῦ προσέρχεται ὕδρος,
(qual è il sogg.?)
ὃς1 δάκνει τε Φιλοκτήτην
καὶ καταλείπει
(anche qui è sottinteso Φιλοκτήτην)
ἕλκει ἀθεραπεύτῳ πιεζόμενον.
(che modo è? In che diatesi si trova? Con quale elemento sottinteso concorda?)

Δυσωδοῦντος δὲ τοῦ ἕλκους
οὐδ’ἀνεχομένου τοῦ στρατοῦ τὴν ὀδμήν,
(hai appena incontrato una struttura sintattica analoga)
τὸν Φιλοκτήτην ἀποβιβάζει ὁ Ἀγαμέμνων εἰς Λῆμνον μετὰ ἑαυτοῦ τόξων.
(qual è il sogg.?)
(osserva il sintagma evidenziato in fucsia)

Ὁ δὲ ἐκεῖ
(con che funzione è qui usato l’articolo?)
τὰ πτηνὰ τοξεύων
ἐπὶ τῆς ἐρημίας τροφὴν κατεσκευάζετο.
(quale parola è sottintesa con ἐπὶ τῆς ἐρημίας? La puoi facilmente desumere dal contesto)

1 ὃς: è un pron. relativo nom. masch. sing. e si riferisce a ὕδρος     


Filottete è abbandonato sull’isola di Lemno [AO] (struttura)


Οἱ δὲ Ἀχαιοὶ
ἐξ Αὐλίδος συμπλέοντες εἰς τὸ Ἴλιον
τὰς ναῦς προσεῖχον νήσῳ
Τενέδῳ καλουμένῃ.

Ὁ δὲ Τένης,
Ἀπόλλωνος υἱὸς ὢν
καὶ τῆς νήσου βασιλεύων,
τοὺς Ἀχαιοὺς ἀπεῖργε
βάλλων πέτρους,
καὶ
ὑπὸ Ἀχιλλέως διαπειρόμενος
θνῄσκει.

Τελούντων δὲ τῶν Ἀχαιῶν Ἀπόλλωνι θυσίαν,
ἐκ τοῦ βωμοῦ προσέρχεται ὕδρος,
ὃς1 δάκνει τε Φιλοκτήτην
καὶ καταλείπει
ἕλκει ἀθεραπεύτῳ πιεζόμενον.

Δυσωδοῦντος δὲ τοῦ ἕλκους
οὐδ’ἀνεχομένου τοῦ στρατοῦ τὴν ὀδμήν,
τὸν Φιλοκτήτην ἀποβιβάζει ὁ Ἀγαμέμνων εἰς Λῆμνον μετὰ ἑαυτοῦ τόξων.

Ὁ δὲ ἐκεῖ
τὰ πτηνὰ τοξεύων
ἐπὶ τῆς ἐρημίας τροφὴν κατεσκευάζετο.

1 ὃς: è un pron. relativo nom. masch. sing. e si riferisce a ὕδρος     


Filottete è abbandonato sull’isola di Lemno [AO]


Οἱ δὲ Ἀχαιοὶ ἐξ Αὐλίδος συμπλέοντες εἰς τὸ Ἴλιον τὰς ναῦς προσεῖχον νήσῳ Τενέδῳ καλουμένῃ. Ὁ δὲ Τένης, Ἀπόλλωνος υἱὸς ὢν καὶ τῆς νήσου βασιλεύων, τοὺς Ἀχαιοὺς ἀπεῖργε βάλλων πέτρους, καὶ ὑπὸ Ἀχιλλέως διαπειρόμενος θνῄσκει. Τελούντων δὲ τῶν Ἀχαιῶν Ἀπόλλωνι θυσίαν, ἐκ τοῦ βωμοῦ προσέρχεται ὕδρος, ὃς1 δάκνει τε Φιλοκτήτην καὶ καταλείπει ἕλκει ἀθεραπεύτῳ πιεζόμενον. Δυσωδοῦντος δὲ τοῦ ἕλκους οὐδ’ἀνεχομένου τοῦ στρατοῦ τὴν ὀδμήν, τὸν Φιλοκτήτην ἀποβιβάζει ὁ Ἀγαμέμνων εἰς Λῆμνον μετὰ ἑαυτοῦ τόξων. Ὁ δὲ ἐκεῖ τὰ πτηνὰ τοξεύων ἐπὶ τῆς ἐρημίας τροφὴν κατεσκευάζετο.
1 ὃς: è un pron. relativo nom. masch. sing. e si riferisce a ὕδρος 


Afrodite e la schiava brutta [AO] (struttura commentata)


(dopo aver tradotto il passo)

Riflettiamo sul testo

In quale punto individui la morale della favola e qual è?

Quale aspetto della struttura familiare greca ti rivela questa favola? Prova a dedurlo dalla situazione che viene descritta.

Αἰσχρᾶς καὶ κακοτρόπου δούλης ἤρα δεσπότης.
(attenzione ai casi e alla costruzione del verbo)

Ἡ δὲ
(con che funzione è qui impiegato l’articolo?)
χρυσίον λαμβάνουσα
(che modo è? Con chi concorda?)
λαμπρῶς ἑαυτὴν ἐκόσμει
(che valore ha il pronome ἑαυτὴν?)
καὶ τῇ ἰδίᾳ δεσποίνῃ μάχας συνῆπτε·

ἀλλὰ τῇ Ἀφροδίτῃ πολλάκις ἔθυε
καὶ ηὔχετο τῇ θεᾷ
ὡς1 ὡραίαν αὐτὴν ποιούσῃ1.

Ἡ δὲ καθ’ὕπνου ἐφαίνετο τῇ δούλῃ
καί·

«Μὴ εὐχαρίστει μοι»
(che modo è presente? Quale elemento te lo conferma?)
ἔλεγε
(questo inciso serve ad introdurre il discorso diretto)
«ὡς καλήν σε ποιούσῃ1·
(che compl. è σε? E che compl. è καλήν?)

ἐγὼ δὴ γὰρ ἐκείνῳ θυμοῦμαι
καὶ ὀργίζομαι
2 σὺ φαίνῃ καλή».
(che prop. subordinata riconosci? Osserva quale tipo di pronome la introduce)
(qual è il sogg.?)
(che compl. è καλή?)

Ὅτι οὐ δεῖ
(quale espressione, tipica delle favole di Esopo, è qui sottintesa?)
τυφοῦσθαι τοὺς δι’αἰσχρὰ πλουτοῦντας,
(qual è il sogg.?)
(che modo è πλουτοῦντας? Quale funzione riveste? Da cosa lo capisci?)
καὶ μάλιστα εἰ κακοί εἰσι καὶ ἄμορφοι.

1 ὡς … αὐτὴν ποιούσῃ: “come se la rendesse”        2 ᾧ: “al quale”; pron. relativo dat. masch. sing. riferito a ἐκείνῳ