lunedì 27 febbraio 2017

Un consiglio saggio ma ignorato (da Erodoto) [struttura commentata]

Κροῖσος δὲ
ἁμαρτάνων τοῦ χρησμοῦ
(che modo riconosci? Con chi concorda? Controlla la costruzione del verbo)
ἐποιεῖτο στρατιὰν ἐς Καππαδοκίαν,
(che diatesi riconosci? Prova a spiegarne il motivo)
ἐλπίζων
καθαιρήσειν Κῦρόν τε καὶ τὴν Περσῶν δύναμιν.
(attenzione alla resa di τε καὶ)

Παρασκευαζομένου δὲ Κροίσου
(che modo è qui presente? Con quale funzione?)
στρατεύεσθαι ἐπὶ Πέρσας,
τῶν Λυδῶν τις
νομιζόμενος
(che modo riconosci? Attenzione alla diatesi)
εἶναι σοφός,
τὸ ὄνομα Σάνδανις ἦν ἀπὸ ταύτης τῆς γνώμης,
(che pronome riconosci? A chi si riferisce?)
(osserva la struttura della frase: il verbo ἦν è collegato al pronome che si trova in caso…; si tratta quindi di…)
συνεβούλευε Κροίσῳ τάδε·
(attenzione a non confondere i verbi)

«Ὦ βασιλεῦ, παρασκευάζῃ
ἐπ’ἄνδρας τοιούτους στρατεύεσθαι,
οἳ σκυτίνας μὲν ἐσθῆτας φοροῦσι,
(che pronome riconosci? A chi si riferisce?)
σιτοῦνται δὲ
οὐκ ὅσα ἐθέλουσι
ἀλλ’ὅσα ἔχουσι,
(rifletti sull’uso di questi pronomi; a quale elemento sottinteso della reggente si riferiscono?)
χώραν ἔχοντες τραχεῖαν.

Οὐκ οἴνῳ χρῶνται
(controlla la costruzione del verbo)
ἀλλὰ ὑδροποτοῦσι,
οὐ σῦκα δὲ ἔχουσι
τρώγειν,
(questo infinito ha valore consecutivo)
οὐκ οὐδὲν ἄλλο τῶν καρπῶν ἀγαθῶν.
(quale verbo è sottinteso?)

Εἰ μὲν οὖν νικήσεις,
οὐδὲν αὐτοῖς ἀφαιρήσῃ,
ἐπεὶ οὐδὲν ἔχουσιν.

Εἰ δὲ ἡττήσῃ,
(osserva la correlazione delle particelle)
νόμιζε
(attenzione al modo e a come lo rendi)
ὅσα ἀγαθὰ ἀποβαλεῖς·
(che pronome riconosci e come viene qui adoperato?)

γευόμενοι γὰρ τῶν ἡμετέρων ἀγαθῶν,
(attenzione alla costruzione del verbo)
οὐδέποτε μὲν ἀπαγορεύσουσιν
οὐδὲ ἀπωστοὶ ἔσονται,
ἡμεῖς δὲ εἰρήνην καὶ ἡσυχίαν οὐχ ἕξομεν».
(osserva la correlazione delle particelle)

Ταῦτα λέγων
(che modo riconosci e con chi concorda? Quale valore è bene dargli in questo contesto?)
οὐκ ἔπειθε τὸν Κροῖσον.



Un consiglio saggio ma ignorato (da Erodoto) [struttura]

Κροῖσος δὲ
ἁμαρτάνων τοῦ χρησμοῦ
ἐποιεῖτο στρατιὰν ἐς Καππαδοκίαν,
ἐλπίζων
καθαιρήσειν Κῦρόν τε καὶ τὴν Περσῶν δύναμιν.

Παρασκευαζομένου δὲ Κροίσου
στρατεύεσθαι ἐπὶ Πέρσας,
τῶν Λυδῶν τις
νομιζόμενος
εἶναι σοφός,
ᾧ τὸ ὄνομα Σάνδανις ἦν ἀπὸ ταύτης τῆς γνώμης,
συνεβούλευε Κροίσῳ τάδε·

«Ὦ βασιλεῦ, παρασκευάζῃ
ἐπ’ἄνδρας τοιούτους στρατεύεσθαι,
οἳ σκυτίνας μὲν ἐσθῆτας φοροῦσι,
σιτοῦνται δὲ
οὐκ ὅσα ἐθέλουσι
ἀλλ’ὅσα ἔχουσι,
χώραν ἔχοντες τραχεῖαν.

Οὐκ οἴνῳ χρῶνται
ἀλλὰ ὑδροποτοῦσι,
οὐ σῦκα δὲ ἔχουσι
τρώγειν,
οὐκ οὐδὲν ἄλλο τῶν καρπῶν ἀγαθῶν.

Εἰ μὲν οὖν νικήσεις,
οὐδὲν αὐτοῖς ἀφαιρήσῃ,
ἐπεὶ οὐδὲν ἔχουσιν.

Εἰ δὲ ἡττήσῃ,
νόμιζε
ὅσα ἀγαθὰ ἀποβαλεῖς·

γευόμενοι γὰρ τῶν ἡμετέρων ἀγαθῶν,
οὐδέποτε μὲν ἀπαγορεύσουσιν
οὐδὲ ἀπωστοὶ ἔσονται,
ἡμεῖς δὲ εἰρήνην καὶ ἡσυχίαν οὐχ ἕξομεν».

Ταῦτα λέγων
οὐκ ἔπειθε τὸν Κροῖσον.


Un consiglio saggio ma ignorato (da Erodoto)

Κροῖσος δὲ ἁμαρτάνων τοῦ χρησμοῦ ἐποιεῖτο στρατιὰν ἐς Καππαδοκίαν, ἐλπίζων καθαιρήσειν Κῦρόν τε καὶ τὴν Περσῶν δύναμιν. Παρασκευαζομένου δὲ Κροίσου στρατεύεσθαι ἐπὶ Πέρσας, τῶν Λυδῶν τις νομιζόμενος εἶναι σοφός, ᾧ τὸ ὄνομα Σάνδανις ἦν ἀπὸ ταύτης τῆς γνώμης, συνεβούλευε Κροίσῳ τάδε· «Ὦ βασιλεῦ, ἐπ’ἄνδρας τοιούτους στρατεύεσθαι παρασκευάζῃ, οἳ σκυτίνας μὲν ἐσθῆτας φοροῦσι, σιτοῦνται δὲ οὐκ ὅσα ἐθέλουσι ἀλλ’ὅσα ἔχουσι, χώραν ἔχοντες τραχεῖαν. Οὐκ οἴνῳ χρῶνται ἀλλὰ ὑδροποτοῦσι, οὐ σῦκα δὲ ἔχουσι τρώγειν, οὐκ οὐδὲν ἄλλο τῶν καρπῶν ἀγαθῶν. Εἰ μὲν οὖν νικήσεις, οὐδὲν αὐτοῖς ἀφαιρήσῃ, ἐπεὶ οὐδὲν ἔχουσιν. Εἰ δὲ ἡττήσῃ, νόμιζε ὅσα ἀγαθὰ ἀποβαλεῖς· γευόμενοι γὰρ τῶν ἡμετέρων ἀγαθῶν, οὐδέποτε μὲν ἀπαγορεύσουσιν οὐδὲ ἀπωστοὶ ἔσονται, ἡμεῖς δὲ εἰρήνην καὶ ἡσυχίαν οὐχ ἕξομεν». Ταῦτα λέγων οὐκ ἔπειθε τὸν Κροῖσον.


Le gioie che procura la virtù (da Senofonte) [struttura commentata]

Οἱ τῆς ἀρετῆς φίλοι ἡδέως σίτων καὶ ποτῶν ἀπολαύσουσι·
(controlla la costruzione del verbo)
(osserva la posizione delle parole)

ἀνέξονται γὰρ,
(che diatesi riconosci? Scegli con cura tra i significati che il verbo presenta in questa diatesi)
εἰ μὴ ἐπιθυμήσουσι αὐτῶν.
(controlla la costruzione del verbo)

Ὕπνος δὲ ἡδίων αὐτοῖς ἔσται τοῖς ἀμόχθοις,
(che valore ha qui ? Osserva il grado di ἡδίων)
καὶ οὔτε αὐτὸν ἀπολείψουσι μετὰ λύπης,
οὔτε διὰ τοῦτον ἀμελήσουσι τοῦ δέοντος.
(che modo riconosci in τοῦ δέοντος? Cerca nel dizionario cosa significa quando è usato, come qui, al genere neutro)

Καὶ οἱ μὲν νέοι ἐπὶ τοῖς τῶν πρεσβυτέρων ἐπαίνοις εὐφραινοῦνται,
οἱ δὲ γεραίτεροι γηθήσουσιν ἐπὶ ταῖς τῶν νέων τιμαῖς·
(osserva la correlazione delle particelle)

πάντες δὲ δι’ἀρετὴν φίλοι μὲν θεοῖς ἔσονται, ἀγαπητοὶ δὲ φίλοις, τίμιοι δὲ πατρίσιν.
(osserva la correlazione delle particelle)

Ὅτε δὲ τελευτήσουσι,
(che proposizione riconosci?)
(qui il verbo è usato in senso assoluto)
ἡ μνήμη αὐτῶν ἀθάνατος μενεῖ παρὰ πᾶσι.



Le gioie che procura la virtù (da Senofonte) [struttura]

Οἱ τῆς ἀρετῆς φίλοι ἡδέως σίτων καὶ ποτῶν ἀπολαύσουσι·

ἀνέξονται γὰρ,
εἰ μὴ ἐπιθυμήσουσι αὐτῶν.

Ὕπνος δὲ ἡδίων αὐτοῖς ἔσται ἢ τοῖς ἀμόχθοις,
καὶ οὔτε αὐτὸν ἀπολείψουσι μετὰ λύπης,
οὔτε διὰ τοῦτον ἀμελήσουσι τοῦ δέοντος.

Καὶ οἱ μὲν νέοι ἐπὶ τοῖς τῶν πρεσβυτέρων ἐπαίνοις εὐφραινοῦνται,
οἱ δὲ γεραίτεροι γηθήσουσιν ἐπὶ ταῖς τῶν νέων τιμαῖς·

πάντες δὲ δι’ἀρετὴν φίλοι μὲν θεοῖς ἔσονται, ἀγαπητοὶ δὲ φίλοις, τίμιοι δὲ πατρίσιν.

Ὅτε δὲ τελευτήσουσι,
ἡ μνήμη αὐτῶν ἀθάνατος μενεῖ παρὰ πᾶσι.


Le gioie che procura la virtù (da Senofonte)

Οἱ τῆς ἀρετῆς φίλοι ἡδέως σίτων καὶ ποτῶν ἀπολαύσουσι· ἀνέξονται γὰρ, εἰ μὴ ἐπιθυμήσουσι αὐτῶν. Ὕπνος δὲ ἡδίων αὐτοῖς ἔσται ἢ τοῖς ἀμόχθοις, καὶ οὔτε αὐτὸν ἀπολείψουσι μετὰ λύπης, οὔτε διὰ τοῦτον ἀμελήσουσι τοῦ δέοντος. Καὶ οἱ μὲν νέοι ἐπὶ τοῖς τῶν πρεσβυτέρων ἐπαίνοις εὐφραινοῦνται, οἱ δὲ γεραίτεροι γηθήσουσιν ἐπὶ ταῖς τῶν νέων τιμαῖς· πάντες δὲ δι’ἀρετὴν φίλοι μὲν θεοῖς ἔσονται, ἀγαπητοὶ δὲ φίλοις, τίμιοι δὲ πατρίσιν. Ὅτε δὲ τελευτήσουσι, ἡ μνήμη αὐτῶν ἀθάνατος μενεῖ παρὰ πᾶσι.


I principi di vita di Diogene il Cinico (da Diogene Laerzio) [struttura commentata]

Ὁ Διογένης, ὁ δ’ὀνομαστότατος τῶν κυνικῶν φιλοσόφων, ἔλεγε
δεῖν
(che costruzione presenta questo verbo? Tuttavia in italiano come è preferibile renderlo?)
κατὰ φύσιν τοὺς ἀνθρώπους ζῆν·

αὐτὸς γὰρ
(ripassa gli usi di αὐτὸς)
ὁπόσα ἐστὶ πολυδάπανα καὶ δεόμενα πολλῆς πραγματείας καὶ ταλαιπωρίας,
(che pronome riconosci? A cosa si riferisce nella sua reggente? Considerata la posizione di questa proposizione, come viene definita?)
(con cosa concorda il participio? Esso però potrebbe essere reso con un aggettivo; controlla inoltre quale caso regge)
ταῦτα μὲν ἐφυλάττετο
(attenzione alla diatesi; quale elemento nella frase te la rivela?)
καὶ ἀπέφαινεν
βλαβερὰ τοῖς χρωμένοις ἔσεσθαι·
(attenzione al tempo!)
(qui potresti sottintendere ταῦτα)
(che modo riconosci nel sintagma evidenziato? Quale funzione ha in questo caso?)

ὅσα δὲ ῥᾳδίως καὶ ἀπραγμόνως ἐπικουρεῖ τῷ σώματι καὶ πρὸς χειμῶνα καὶ πρὸς λιμόν,
(che pronome riconosci? A cosa si riferisce nella sua reggente? Considerata la posizione di questa proposizione, come viene definita?)
(esiste concordanza di numero tra sogg. e predicato? Per quale motivo?)
οὐδὲν τούτων ἠμέλει,
(rifletti sulla forma del verbo per ricavare da dove deriva; ciò vale anche per i verbi successivi)

ἀλλὰ καὶ τοὺς τόπους ᾕρειτο
τοὺς ὑγιεινοτάτους
καὶ ὅσους ἐνόμιζε
(i due elementi precedenti –l’aggettivo e la proposizione subordinata- sono coordinati e si trovano in posizione attributiva rispetto a quale parola?)
προσφορωτάτους ἔσεσθαι αὐτῷ ἑκάστῃ ὥρᾳ
(attenzione al tempo!)
καὶ ἐπεμελεῖτο
ὅπως εὐπορήσει τῆς ἱκανῆς τροφῆς
(che proposizione riconosci?)
(controlla la costruzione del verbo)
καὶ μὴ αὑτὸν ἐπιλείψει τὰ ἀναγκαῖα.
(attenzione al tempo!)
(qual è il sogg.? perché il predicato sembra non concordare con il suo sogg.?)
(osserva lo spirito di αὑτὸν? a chi si riferisce?)

ἐπειρᾶτο
πραγμάτων δὲ καὶ δίκων καὶ φιλονικιῶν καὶ πολέμων καὶ στάσεων φυλάξεσθαι ὡς μάλιστα.
(attenzione alla diatesi e controlla la costruzione del verbo)
(ripassa l’uso di ὡς con il superlativo)



I principi di vita di Diogene il Cinico (da Diogene Laerzio) [struttura]

Ὁ Διογένης, ὁ δ’ὀνομαστότατος τῶν κυνικῶν φιλοσόφων, ἔλεγε
δεῖν
κατὰ φύσιν τοὺς ἀνθρώπους ζῆν·

αὐτὸς γὰρ
ὁπόσα ἐστὶ πολυδάπανα καὶ δεόμενα πολλῆς πραγματείας καὶ ταλαιπωρίας,
ταῦτα μὲν ἐφυλάττετο
καὶ ἀπέφαινεν
βλαβερὰ τοῖς χρωμένοις ἔσεσθαι·

ὅσα δὲ ῥᾳδίως καὶ ἀπραγμόνως ἐπικουρεῖ τῷ σώματι καὶ πρὸς χειμῶνα καὶ πρὸς λιμόν,
οὐδὲν τούτων ἠμέλει,

ἀλλὰ καὶ τοὺς τόπους ᾕρειτο
τοὺς ὑγιεινοτάτους
καὶ ὅσους ἐνόμιζε
προσφορωτάτους ἔσεσθαι αὐτῷ ἑκάστῃ ὥρᾳ
καὶ ἐπεμελεῖτο
ὅπως εὐπορήσει τῆς ἱκανῆς τροφῆς
καὶ μὴ αὑτὸν ἐπιλείψει τὰ ἀναγκαῖα.

ἐπειρᾶτο
πραγμάτων δὲ καὶ δίκων καὶ φιλονικιῶν καὶ πολέμων καὶ στάσεων φυλάξεσθαι ὡς μάλιστα.


I principi di vita di Diogene il Cinico (da Diogene Laerzio)

Ὁ Διογένης, ὁ δ’ὀνομαστότατος τῶν κυνικῶν φιλοσόφων, ἔλεγε κατὰ φύσιν τοὺς ἀνθρώπους δεῖν ζῆν· αὐτὸς γὰρ ὁπόσα ἐστὶ πολυδάπανα καὶ δεόμενα πολλῆς πραγματείας καὶ ταλαιπωρίας, ταῦτα μὲν ἐφυλάττετο καὶ ἀπέφαινεν βλαβερὰ τοῖς χρωμένοις ἔσεσθαι· ὅσα δὲ ῥᾳδίως καὶ ἀπραγμόνως ἐπικουρεῖ τῷ σώματι καὶ πρὸς χειμῶνα καὶ πρὸς λιμόν, οὐδὲν τούτων ἠμέλει, ἀλλὰ καὶ τοὺς τόπους ᾕρειτο τοὺς ὑγιεινοτάτους καὶ ὅσους ἐνόμιζε προσφορωτάτους ἔσεσθαι αὐτῷ ἑκάστῃ ὥρᾳ καὶ ἐπεμελεῖτο ὅπως εὐπορήσει τῆς ἱκανῆς τροφῆς καὶ μὴ αὑτὸν ἐπιλείψει τὰ ἀναγκαῖα. Πραγμάτων δὲ καὶ δίκων καὶ φιλονικιῶν καὶ πολέμων καὶ στάσεων ἐπειρᾶτο φυλάξεσθαι ὡς μάλιστα.


Il pastore e i lupicini (da Esopo) [struttura commentata]

Ποιμὴν
εὑρὼν λυκιδεῖς,
(qui trovi il participio aoristo attivo –nom. masch. sing.- del verbo εὑρίσκω; con chi concorda? Traducilo con l’idea dell’anteriorità)
μετὰ πολλῆς ἐπιμελείας ἀνέτρεφεν,
(qual è il sogg.?)
οἰόμενος
ὅτι,
τελειωθέντες,
(qui trovi il participio aoristo passivo –nom. masch. pl.- del verbo τελειόω; con chi concorda? Traducilo con l’idea dell’anteriorità)
οὐ μόνον τὰ ἑαυτοῦ πρόβατα τηρήσουσι,
(attenzione al tempo! Dal momento che nella reggente trovi un tempo storico, con quale tempo renderai questo verbo?)
ἀλλὰ καί,
(osserva la correlazione delle congiunzioni)
ἕτερα ἁρπάζοντες,
ἐν τῇ αὐτοῦ μάνδρᾳ εἰσοίσουσιν.

Οἱ δὲ,
(con quale valore è qui usato l’articolo?)
ὡς ηὔξανον,
καὶ ὅτε ἀδεεῖς ἦσαν,
(osserva le congiunzioni subordinanti)
αὐτοῦ τὴν ποίμνην διέφθειρον.
(che valore ha qui αὐτοῦ? Come è meglio renderlo in italiano?)

Καὶ ὃς
(attenzione! qui ὅς non è usato come relativo, ma..)
ἀναστενάζων
ἔφη·

«Ἀλλ’ἔγωγε δίκαια πάσχω·

τί γὰρ τούτους νηπίους ἔσῳζον,
(si tratta di un pronome o di un avverbio? Di quale tipo?)
οὓς δ’ἔδει
(che pronome riconosci? A chi si riferisce?)
ἀναιρεῖν;»

Ὁ μῦθος δηλοῖ
ὅτι οἱ τοὺς πονηροὺς διασώζοντες ῥωννύασι αὐτοὺς πρῶτον καθ’ἑαυτῶν.
(che modo riconosci nel sintagma evidenziato? Che valore assume qui e cosa te lo indica? Attenzione alla posizione delle parole)



Il pastore e i lupicini (da Esopo) [struttura]

Ποιμὴν
εὑρὼν λυκιδεῖς,
μετὰ πολλῆς ἐπιμελείας ἀνέτρεφεν,
οἰόμενος
ὅτι,
τελειωθέντες,
οὐ μόνον τὰ ἑαυτοῦ πρόβατα τηρήσουσι,
ἀλλὰ καί,
ἕτερα ἁρπάζοντες,
ἐν τῇ αὐτοῦ μάνδρᾳ εἰσοίσουσιν.

Οἱ δὲ,
ὡς ηὔξανον,
καὶ ὅτε ἀδεεῖς ἦσαν,
αὐτοῦ τὴν ποίμνην διέφθειρον.

Καὶ ὃς
ἀναστενάζων
ἔφη·

«Ἀλλ’ἔγωγε δίκαια πάσχω·

τί γὰρ τούτους νηπίους ἔσῳζον,
οὓς δ’ἔδει
ἀναιρεῖν;»

Ὁ μῦθος δηλοῖ
ὅτι οἱ τοὺς πονηροὺς διασώζοντες ῥωννύασι αὐτοὺς πρῶτον καθ’ἑαυτῶν.


Il pastore e i lupicini (da Esopo)

Ποιμὴν εὑρὼν λυκιδεῖς, μετὰ πολλῆς ἐπιμελείας ἀνέτρεφεν, οἰόμενος ὅτι, τελειωθέντες, οὐ μόνον τὰ ἑαυτοῦ πρόβατα τηρήσουσι, ἀλλὰ καί, ἕτερα ἁρπάζοντες, ἐν τῇ αὐτοῦ μάνδρᾳ εἰσοίσουσιν. Οἱ δὲ, ὡς ηὔξανον, καὶ ὅτε ἀδεεῖς ἦσαν, αὐτοῦ τὴν ποίμνην διέφθειρον. Καὶ ὃς ἀναστενάζων ἔφη· «Ἀλλ’ἔγωγε δίκαια πάσχω· τί γὰρ τούτους νηπίους ἔσῳζον, οὓς δ’ἔδει ἀναιρεῖν;» Ὁ μῦθος δηλοῖ ὅτι οἱ τοὺς πονηροὺς διασώζοντες ῥωννύασι αὐτοὺς πρῶτον καθ’ἑαυτῶν.


I fiumi e il mare (da Esopo) [struttura commentata]

Οἱ δὲ ποταμοί,
συνερχόμενοι πάντες εἰς τὸν αὐτὸν τόπον,
(che modo è? Con cosa concorda?)
(che valore ha αὐτός nel sintagma evidenziato?)
κατῃτιῶντο τὴν θάλασσαν
(qual è il sogg.?)
(osserva con attenzione tutti gli elementi del verbo per riconoscere da dove deriva)
λέγοντες·

«Διὰ τί, ὦ κακίστη, ἡμᾶς
(che pronome riconosci? Leggi la frase fino in fondo per comprenderlo)
εἰσερχομένους εἰς τὰ σὰ ὕδατα
καὶ ὑπάρχοντας ποτίμους καὶ γλυκεῖς
(che modo è? Con cosa concorda?)
(il secondo verbo è spesso usato come sinonimo di un verbo molto comune)
ἀπεργάζῃ ἁλμυροὺς καὶ ἀπότους;»
(qual è il sogg.?)
(che costruzione presenta questo verbo? Quindi qual è il c. ogg.? Che valore hanno gli altri accusativi?)

Ἡ δὲ θάλασσα,
χαλεπῶς φέρουσα τὰς αὐτῶν αἰτίας,
(che modo è? Con cosa concorda?)
πρὸς αὐτούς ὑπεκρίνετο·
(qual è il sogg.?)

«Μὴ ἐμέ, ὦ μάταιοι, καταμέμφεσθε, ἀλλὰ δὲ ὑμᾶς αὐτούς,
(attenzione al modo! Quale elemento ti indica di quale modo si tratta?)
οἳ
(che pronome riconosci? A chi si riferisce?)
οὐκ ἀναγκαζόμενοι
(di che modo si tratta e con chi concorda?)
πρὸς ἐμὲ ἔρχεσθε.

Τί δ’οὖν ὀδύρεσθε;
(qui trovi un pronome o un avverbio? Con quale valore?)

Ἵνα μὴ γίγνησθε ἁλμυροί,
(che proposizione riconosci?)
μὴ ἔρχεσθε
(attenzione al modo! Quale elemento ti indica di quale modo si tratta?)


I fiumi e il mare (da Esopo) [struttura]

Οἱ δὲ ποταμοί,
συνερχόμενοι πάντες εἰς τὸν αὐτὸν τόπον,
κατῃτιῶντο τὴν θάλασσαν
λέγοντες·

«Διὰ τί, ὦ κακίστη, ἡμᾶς
εἰσερχομένους εἰς τὰ σὰ ὕδατα
καὶ ὑπάρχοντας ποτίμους καὶ γλυκεῖς
ἀπεργάζῃ ἁλμυροὺς καὶ ἀπότους;»

Ἡ δὲ θάλασσα,
χαλεπῶς φέρουσα τὰς αὐτῶν αἰτίας,
πρὸς αὐτούς ὑπεκρίνετο·

«Μὴ ἐμέ, ὦ μάταιοι, καταμέμφεσθε, ἀλλὰ δὲ ὑμᾶς αὐτούς,
οἳ
οὐκ ἀναγκαζόμενοι
πρὸς ἐμὲ ἔρχεσθε.

Τί δ’οὖν ὀδύρεσθε;

Ἵνα μὴ γίγνησθε ἁλμυροί,
μὴ ἔρχεσθε.»


I fiumi e il mare (da Esopo)

Οἱ δὲ ποταμοί, συνερχόμενοι πάντες εἰς τὸν αὐτὸν τόπον, κατῃτιῶντο τὴν θάλασσαν λέγοντες· «Διὰ τί, ὦ κακίστη, ἡμᾶς εἰσερχομένους εἰς τὰ σὰ ὕδατα καὶ ὑπάρχοντας ποτίμους καὶ γλυκεῖς ἀπεργάζῃ ἁλμυροὺς καὶ ἀπότους;» Ἡ δὲ θάλασσα, χαλεπῶς φέρουσα τὰς αὐτῶν αἰτίας, πρὸς αὐτούς ὑπεκρίνετο· «Μὴ ἐμέ, ὦ μάταιοι, καταμέμφεσθε, ἀλλὰ δὲ ὑμᾶς αὐτούς, οἳ οὐκ ἀναγκαζόμενοι πρὸς ἐμὲ ἔρχεσθε. Τί δ’οὖν ὀδύρεσθε; Ἵνα μὴ γίγνησθε ἁλμυροί, μὴ ἔρχεσθε.»


Perseo sconfigge Medusa (da Apollodoro) [struttura commentata]

Περσεὺς ἔφερε ἐν μὲν τῇ χειρὶ ἀδαμαντίνην Ἑρμοῦ ἅρπην, ἐπὶ δὲ τῇ κεφαλῇ τὴν Ἄϊδος κυνῆν
(osserva la correlazione tra le particelle; come può essere qui resa?)
δι’ἧς αὐτὸς μὲν τοὺς ἄλλους ἔβλεπεν,
(che pronome riconosci? A cosa si riferisce?)
ὑπὸ ἄλλων δὲ οὐχ ἑωρᾶτο.
(attenzione alla diatesi; quale elemento ti rivela di quale diatesi si tratta?)

Πετόμενος δὲ
(di che modo si tratta? con chi concorda?)
εἰς τὸν Ὠκεανὸν ἧκε
καὶ κατελάμβανε τὰς Γοργόνας
κοιμωμένας.
(di che modo si tratta? con chi concorda?)

Ἦσαν δὲ αὗται Σθενὼ, Εὐρυάλη, Μέδουσα.
(qual è il sogg.?)

Μόνη δὲ ἦν θνητὴ Μέδουσα·
(qual è il sogg.?)

διὰ τοῦτο ἐπὶ τὴν ταύτης κεφαλὴν Περσεὺς ἐπέμπετο.
(il verbo potrebbe essere considerato a prima vista un passivo, ma in realtà si tratta di un medio; con che valore? Cerca nel dizionario un significato pertinente)

Εἶχον δὲ αἱ Γοργόνες περὶ τῶν κεφαλῶν δράκοντες μὲν φοβερούς, ὀδόντας δὲ μεγάλους ὡς συῶν, καὶ χεῖρας χαλκᾶς, καὶ πτέρυγας χρυσᾶς,
(ὡς ha qui valore comparativo)
δι᾽ὧν ἐπέτοντο.
(che pronome riconosci? A cosa si riferisce?)

Τοὺς δὲ ὁρῶντας λίθους ἐποίουν.
(che modo riconosci nel sintagma con l’articolo? Che funzione ha qui?)
(il verbo si costruisce qui con il doppio accusativo; quindi che compl. è λίθους?)

Ἐφίσταται οὖν αὐταῖς ὁ Περσεὺς
κοιμωμέναις,
(di che modo si tratta? con chi concorda?)
κατευθυνούσης τὴν αὐτοῦ χεῖρα Ἀθηνᾶς·
(che modo riconosci? Quale funzione ha in questo punto? Ritroviamo questa struttura anche in seguito?)

ἀπεστραμμένος
καὶ βλέπων εἰς ἀσπίδα χαλκῆν,
(di che modo si tratta? con chi concorda?)
δι᾽ἧς τὴν εἰκόνα τῆς Γοργόνος ἔβλεπεν,
(che pronome riconosci? A cosa si riferisce?)
καρατομεῖ αὐτήν.

Ἀποτμηθείσης δὲ τῆς κεφαλῆς,
(qui trovi il participio aoristo passivo –gen. femm. sing.- del verbo ἀποτέμνω; rendilo con il valore passivo e con l’idea dell’anteriorità)
ἐκ τῆς Γοργόνος ἐκθρῴσκει Πήγασος πτηνὸς ἵππος.
(qual è il sogg.?)



Perseo sconfigge Medusa (da Apollodoro) [struttura]

Περσεὺς ἔφερε ἐν μὲν τῇ χειρὶ ἀδαμαντίνην Ἑρμοῦ ἅρπην, ἐπὶ δὲ τῇ κεφαλῇ τὴν Ἄϊδος κυνῆν
δι’ἧς αὐτὸς μὲν τοὺς ἄλλους ἔβλεπεν,
ὑπὸ ἄλλων δὲ οὐχ ἑωρᾶτο.

Πετόμενος δὲ
εἰς τὸν Ὠκεανὸν ἧκε
καὶ κατελάμβανε τὰς Γοργόνας
κοιμωμένας.

Ἦσαν δὲ αὗται Σθενὼ, Εὐρυάλη, Μέδουσα.

Μόνη δὲ ἦν θνητὴ Μέδουσα·

διὰ τοῦτο ἐπὶ τὴν ταύτης κεφαλὴν Περσεὺς ἐπέμπετο.

Εἶχον δὲ αἱ Γοργόνες περὶ τῶν κεφαλῶν δράκοντες μὲν φοβερούς, ὀδόντας δὲ μεγάλους ὡς συῶν, καὶ χεῖρας χαλκᾶς, καὶ πτέρυγας χρυσᾶς,
δι᾽ὧν ἐπέτοντο.

Τοὺς δὲ ὁρῶντας λίθους ἐποίουν.

Ἐφίσταται οὖν αὐταῖς ὁ Περσεὺς
κοιμωμέναις,
κατευθυνούσης τὴν αὐτοῦ χεῖρα Ἀθηνᾶς·

ἀπεστραμμένος
καὶ βλέπων εἰς ἀσπίδα χαλκῆν,
δι᾽ἧς τὴν εἰκόνα τῆς Γοργόνος ἔβλεπεν,
καρατομεῖ αὐτήν.

Ἀποτμηθείσης δὲ τῆς κεφαλῆς,
ἐκ τῆς Γοργόνος ἐκθρῴσκει Πήγασος πτηνὸς ἵππος.


Perseo sconfigge Medusa (da Apollodoro)

Περσεὺς ἔφερε ἐν μὲν τῇ χειρὶ ἀδαμαντίνην Ἑρμοῦ ἅρπην, ἐπὶ δὲ τῇ κεφαλῇ τὴν Ἄϊδος κυνῆν δι’ἧς αὐτὸς μὲν τοὺς ἄλλους ἔβλεπεν, ὑπὸ ἄλλων δὲ οὐχ ἑωρᾶτο. Πετόμενος δὲ εἰς τὸν Ὠκεανὸν ἧκε καὶ κατελάμβανε τὰς Γοργόνας κοιμωμένας. Ἦσαν δὲ αὗται Σθενὼ, Εὐρυάλη, Μέδουσα. Μόνη δὲ ἦν θνητὴ Μέδουσα· διὰ τοῦτο ἐπὶ τὴν ταύτης κεφαλὴν Περσεὺς ἐπέμπετο. Εἶχον δὲ αἱ Γοργόνες περὶ τῶν κεφαλῶν δράκοντες μὲν φοβερούς, ὀδόντας δὲ μεγάλους ὡς συῶν, καὶ χεῖρας χαλκᾶς, καὶ πτέρυγας χρυσᾶς, δι᾽ὧν ἐπέτοντο. Τοὺς δὲ ὁρῶντας λίθους ἐποίουν. Ἐφίσταται οὖν αὐταῖς ὁ Περσεὺς κοιμωμέναις, κατευθυνούσης τὴν αὐτοῦ χεῖρα Ἀθηνᾶς· ἀπεστραμμένος καὶ βλέπων εἰς ἀσπίδα χαλκῆν, δι᾽ἧς τὴν εἰκόνα τῆς Γοργόνος ἔβλεπεν, καρατομεῖ αὐτήν. Ἀποτμηθείσης δὲ τῆς κεφαλῆς, ἐκ τῆς Γοργόνος ἐκθρῴσκει Πήγασος πτηνὸς ἵππος.